Ægir - 01.03.1913, Blaðsíða 2

26
ÆGIR
einskis annars fremur, er ráðherra fór utan
í liaust, en að hann kæmi aftur frá Dansk-
inum, með dálítið skarpar undirtektir, sem
tækju af skarið. Og þetta rættist mjög vel,
nefnilega i tveimur aðalmálunum, sam-
bandsmálinu og gufuskipamálinu.
þannig eiga Danir að gjöra. Þeir eiga
að fara eins og þeir komast og draga ekki
dul á það. Því að eins getum við mætt
þeim eins og menn. Þeir eiga ekki að
að lála undan tómum hrekum og barlómi
»hetlaranna«. Á meðan þeir skoða okkur
sem ágenga þurfalinga, eiga þeir að vera
strangir, það höfum við líka best af sjálíir,
því að við eigum að læra að bjarga okkur
einir án þess að sækjast eftir þeirra íhlut-
un. Danir eru í rauninni svo meinlausir
hversdagslega, að undir þeirra væng gætum
við þroskast langtimum saman í aumingja-
skap og allri vesöld. — Því sje þeim heið-
ur er þeir hætta að ota verndarvængnum
og vel sje þá líka Hannesi Hafstein að
hann beiddist ekki miskunar um of.
Það er litlum vafa undirorpið, að ef
Danir hefðu náð að koma fram á okkur
úrslitasamningum, þá hefðu þeir orðið
okkur því ólánlegri sem við hefðum gjörst
ánægðari með þá. Sannleikurinn er sá
þótt leiður sje, að eins og sakir stóðu þeg-
ar það mál stóð sem hæst, þá vantaði
okkur allan þann herslumun — allan
þann úrslitahug og dug til þess að eiga
skilið að fá nokkur endanleg úrslit af
nokkru tagi.
Og hjer er sönnunin degi ljósari:
Við fengum sjermálastjórnarskrá fyrir 40
árum. Við fengum leyfi til þess að eiga
það sem landið gefur af sjer og ráðstafa
því eftir vild.
Þetla liöfum við svikist nm og svikist
þó ekki því að vit okkar og hagsýni náði
ekki lengra en svo að við sáum það eitt,
að það þurfti að sjálfsögðu að gjöra þjóð-
ina dálítið mentaðri, að það þurfti að bæta
vegi og innanlands samgöngur og að það
þurfti að efla atvinnuvegina. Það liljómar
allt vel og fallega, enda hefur þessi stjórn-
málastefna verið rekin af því viti sem til
var, svo að nú framleiðir landið margfalt
á við það sem það gjörði fyrir 40 árum.
— En eiuhvern vegin kom það upp á
teninginn að okkur hjelst hálfilla á skild-
ingnum sem þessi aukning gaf af sjer,
skuldlaus þjóðareign óx ekki baun. Við
höíðum gripið gæsina en gleymdum bara
að láta hana inn svo að liún flaug ein-
lægt þangað sem hún var koinin frá. Við
liöfðum heimt fjenað okkar úr leigu en átt-
um ekkert hús eða áheldi fyrir hann svo
að liann strauk einlægt þangað sem hann
var hagvanur. Við eignuðumst skilding
við og við en það var bara ekkert við
hann að gjöra á þessu landi svo að hann
varð að hverfa þangað sem hann var kom-
inn. Við höfðum heldur ekkert við pen-
ingana að gjöra til viðskifta, því að við
skiftumst á vörum eins og skrælingjar.
En þó píndumst við til þess að framleiða
einlægt meira og meira og þegar afurðir
landsins voru orðnar svo miklar að þær
gátu alið svo sem tvöfalt stærri þjóð á
sældarkosti, þá voru margir farnir að
komast að þeirri niðurstöðu að það væri
eiginlega alveg ólifandi á þessu landi. Efna-
liagurinn færi síversnandi og við værum
gjaldþrola hvenær sem lánardrottnarnir
gengju að olckur.
En hvernig á það líka að fara á meðan
við höfum ekki okkar minsta fingur með
í okkar eigin viðskiftastjórn, á meðan við
gefum öðrum alla meðferð afurða landsins
án þess að hafa þar með svo mikið sem
eitt atkvæði, á meðan aðrir taka allt sem
landið gefur af sjer og flytja það þangað
sem þeim sýnist — meðan aðrir selja það
þar sem þeim sýnist og gjalda okkur það
sem þeim gott þykir — meðan aðrir færa
okkur heim nauðsynjarnar þaðan sem þeim