Ægir - 01.05.1914, Blaðsíða 4

52
ÆGIR
íeiðrétting.
Af vangá hafði fallið kafli úr grein
minni, um þilskipaútgerð á Norðurlandi
í síðasta tölubl. »Ægis«; er þessi kafli
því birtur i þessu tölublaði, og vonast til
að lesendur misvirði ekki þessa vangá.
Þessi kaíli sem úr féll lesist inn í grein-
ina 1 síðasta tölublaði á bls. 44, fremri
dálki, við setningaskiftin í 5 línu neðan
frá:
Þrátt fyrir það þó skiptapar væru nokk-
uð oft, fjölgaði þó skipunum til 1871, þá
eru i Eyjafjarðarsýslu 21 skip, Þingeyjar-
'sýslu 5 og í Skagafjarðarsýslu (Fljótum)
6. Alls 32 skip þá á Norðurlandi.
Eftir 1872 fóru menn að hægja á sjer
að auka þessa útgerð. Flest munu þó
skipin hafa verið á árunum 1872—74,
34 alls. Lýsi fór að lækka í verði, svo
það fór að verða tap á útgerðinni hjá
þeim sem ekki öfluðu þvi betur. Útgerð
líka að verða miklu dýrari en áður. All-
ur útbúnaður betri. Skipin líka sjálf
miklu dýrari. Þá var hætt að reisa
öðru vísi en sljettsúðaskip, og voru þau
höfð sterk og vönduð, bæði að smíði og
efni, og með mjög heppilegu lagi, eftir
stærð, bæði til að vera góð siglingaskip
og sjóskip. Sá sem fyrstur lærði að
smíða sljettsúða skip, eftir útfendum regl-
um, var timburm. J. Chr. Stephánsson,
dáinn nú fyrir 2 árum. Hann hafði lært
það erlendis, og mun hann hafa verið
fyrsti íslendingur er smíðaði þilskip hér
á landi eftir réttum reglum. Næst hon-
um kom hr. Snorri Jónsson, nú kaup-
maður á Oddeyri, ættaður úr Eyjafirði.
Hann var allmörg ár erlendis og lærði
skipasmið þar til fullnustu, og smíðaði
hann upp allmörg þilskip fyrstu árin,
eptir að hann kom heim til íslands. Nú
á siðustu árum, er það timburmaður
Bjarni Einarsson, ættaður úr Borgarfirði,
sem smíðað hefir sllmörg skip að nýju,
svo það hefir altaf verið völ á góðum
skipasmiðum á Norðurlandi síðan þil-
skipaútgerðin komst þar á x-eglulegan
rekspöl.
Til þessa tíma, þ. e. til 1871, höfðu
skipin öll verið eign einstakra manna,
oftast að 2 eða 4 menn i félagi áttu
skipið. Ekkert var annað að flýja en til
kaupmannanna, þegar lán þurfti að taka,
svo að margir af skipseigendum urðu stór-
skuldugir við verzlanirnar, þegar aíli brást,
og það kom oft fyrir á þessum árum.
Það voru oft ísa-ár, þannig, að isinn var
að flækjast svo nærri landinu, þó hann
yrði ekki landfastur nema sum árin, að
þetta hindraði stórkostlega aflabrögðin.
Þetta leiddi til þess, að verzlanirnar fóru
að eignast skipin, lýsið lika altaf að læklca
í verði, svo útgerðin fór stórum mink-
andi. Skipin gengu líka úr sjer. Sum
sem gömul voru orðin, voru rifin. Svo
urðu af og til skiptapar, þó að það væri
miklu minna en áður.
1897 eru ekki orðin nema 14 skip á
Eyjafirði og 7 á Siglufirði, og munu þau
hafa orðið þetta fæst, þvi eftir 1900, fór
þehn heldur að fjölga aftur.
Frá þeim tima að hákarlaútgerðin byri-
aði og til 1910, hafa farist á Norðurlandi
23 skip með öflu, 10—12 menn á hverju,
og er það mikið manntjón, þvi á þess-
um skipum var líka altaf haft úrvals
fólk, dugðu ekki nema rosknir menn við
þessa veiði. 12 skip hafa strandað, að
eg bezt man, en mannbjörg orðið.
Úr peningatjóninu bætti nokkuð, að
áhyrgðarsjóður fyrir þilskip var stofnað-
ur á árunum 1865—70, sem hefti skip-
tapa að nokkru leyti, en að lokum fór
svo, að hann varð fjárþrota og hælti að
vera til.