Ægir - 01.02.1916, Blaðsíða 8

20
ÆGIR
Undir þessum óvenjulegu kringum-
stæðum sem þessi heimsói'riður hefur
valdið, hafa hin hlutlausu lönd og þar
á meðal ísland, haft óvæntan ávinning.
Þó tekið sje tillit til þess, að allar nauð-
synjar eru miklu dýrari nú en áður, þá
er það engum vafa undirorpið, að þessi
lönd eru miklu ríkari nú en þau voru
fyrir ári síðan.
En menn mega ekki gleyma því, að
einhvern tíma kemur að skuldadögunum,
þvi þegar loksins friður kemst á, og
þjóðirnar eru orðnar örmagna en eiga
að fara borga vexti af hinum ógurlegu
lánum og skuldafúlgum, sem þær hafa
orðið að setja sig i, til þess að standa
straum af ófriðnum, þá kemur það einn-
ig niður á okkur og öðrum hlutlausum
framleiðendum, er óbeinlinis á margan
hátt verða að taka þátt í slíkum greiðsl-
um.
En fyrst um sinn litur ekki út fyrir
breytingu á ófriðnum. Englendingar,
þessir miklu peningamenn, sem hingað
til hafa verið taldir forráðamenn aðal
gullbirgða heimsins, taka nú lán á lán
ofan og leggja á þunga skatla til að
koma mótstöðumönnum á knje, og svara
hinir á sama hátt og láta í veðri vaka,
að enskt gull hrökkvi lítið til að halda
ófriðnum áfram uns þessir hafa sigrað,
eða með umsáturstefnu sinni geta svelt
Þýskaland inni.
Þýski fjármálaráðherrann hefur nú fyr-
ir nokkru skýrt frá því, að nú væru
Þjóðverjar búnir að taka 40 miljarða
ríkismörk að láni, sem sé tvöfalt verð
allra járnbrauta rikisins. Samantalin út-
gjöld liernaðarþjóðanna eru, eftir því sem
hann einnig skýrði frá, aukin úr 300 til
330 miljónir marka á dag i bein útgjöld.
Ef maður tekur hina lægri tölu, verður
þetla i IV2 ár, sem stríðið hefur staðið,
102 miljarðar mörk. íbúar jarðarinnar
eru taldir að vera 1664 miljónir manna,
og yrði þetta því 100 rnörk á hvern
mann. Ofan á þetta bætast allar hörm-
ungarnar, hin fádæma eyðilegging á
mannslifum og fjármunum sem ófriður-
inn hefur í för með sjer. Mann svimar,
enginn reikningsmeislari getur í tölum
talið útgjöldin eða afleiðingarnar. Þær
hljóta líka að verða skelfilegar.
Eyðslan er mikil og afleiðingarnar engu
minni. Eftirspurnin heldur áfram. En
verðið takmarkast af getu kaupendanna,
en eftir þvi sem hún minkar og pening-
ar þeirra falla i vei'ði, við það harðnar
öll viðskiftavelta og verður örðugri sem
lengur líður. Aðal kaupendur i verslun-
arheiminum eru herðnaðarþjóðirnar, sem
árum saman hafa sparað og safnað fje,
en þótt af miklu sje að taka, þá hljóta
þeir timar að vera í nánd, að fje bresti
og seljendurnir fái ekki það fyrir vöru
sína sem þeir þurfa, þar sem kostnaður
við framleiðsluna minkar ekki að sama
skapi sem gjaldþolið þverr.
íslendingar framleiða nærfelt eingöngu
nauðsynjar til fæðu og klæðnaðar, en
þótt svo sje, og að slikar vörur fái ávalt
nóga kaupendur á heimsmarkaðinum, þá
er þó verslun okkar sömu lögum háð
og annara, að verð framleiðslunnar skap-
ast mikið af gjaldþoli þeirra sem vöruna
þui’fa að nota.
Fáum orðutn vil jeg fara um verslun
og verslunarhorfur og taka til saman-
burðar byrjun ársins 1915.
Opinberar skýrslur verða ekki hafðar
til hliðsjónar að svo stöddu, með því að
þær verða ekki birtar fyrr en síðar.
Verðgildi peninga. Gangverð peninga
á heimsmarkaðinum sýnir að miklu leyti
hag og ástand hinna einstöku þjóða, eða
er mælikvarði fyrir þvi, hvað miklar
birgðir þær liggja inni með eða eignir