Ægir - 01.01.1918, Blaðsíða 15

ÆGIR
9
bæði kunnáttu í sjómensku og siglinga-
fræði, áhugamál, svo sem líftrjfggingu, og
kjör að sumu leyti. En svo skilur í öðr-
um efnum mjög á með þeim: Þeir sem
fara á sjóinn til llutninga á mönnum
og munum verða að gegna ýmsum störf-
um, auk sjálfra sjómenskuslarfanna, sem
eru æði ólík þeim störfum sem lúta að
fiskveiðunum sérstaklega, og að með-
ferð og hirðingu veiðarfæra og afla, út-
vegun á margbreyttum nauðsynjum, sölu
á afla og afurðum.
Hér er því i raun veru að ræða um
stétt manna, sem að vísu hafa ýmislegt
sameiginlegt, en i mörgum greinum eiga
ekki samleið og verða því eðlilega að
greinast sundur i tvær undirstéttir, enda
þótt vér hingað til af gömlum vana frá
vesældar- og dáðleysisdögum höfum eigi
fundið þörf á þvi; en þetta er óheppi-
legt og getur oft og tíðum valdið rugl-
ingi, enda gera aðrar siðaðar þjóðir skír-
an greinarmun á þessu. Bretar haf'a
Sailors og Fisher men, Þjóðverjar Seeleute
og Fischer. Skandinavar Sömænd og
Fiskere. Eg tel og sjálfsagt, að vér ger-
um hið sama, og aðgreinum þessa menn
i riti og ræðu með ólíkum nöfnum, sem
þó bæði eru góð og gömul orð í mál-
inu. Þeir sem hafa atvinnu sina af fiski-
veiðum, séu nefndir fiskimenn, en hinir
farmenn, og er það ósk mín og tilmæli,
að menn vilji framvegis gera þenna
greinarmun bæði í riti og ræðu, og sér-
staklega vil eg beina máli mínu til rit-
stjóra Ægis, deilda Fiskifélagsins og ann-
ara, er einkum eiga hlut að ináli. Þessi
greinarmunur er nú þegar gerður, t. d.
i orðunum: Almanak handa isl. fiski-
mönnum og farmannalög, og nú i sum-
ar sá eg, mér til ánægju, að Stjórnar-
ráðið hefir gert þenna greinarmun út í
æsar í frumvarpi til laga um stysatrygg-
ingu sjómanna.
Orðið fiskimaður er ekki nýtt í mál-
inu, langt frá því; eg hefi séð það á
tveim stöðum i Egilssögu og tæplega ætti
neinum manni að þykja hneisa að því
að vera nefndur fiskimaður. Sú atvinua
er ekki óvirðulegri en hver önnur, síður
en svo, og sum góðskáldin, eins og t. d.
Drachmann og Kipling hafa getað gert
líf og störf fiskimanna að hugðnæmu
yrkisefni.
Ur því að eg á annað borð fór að tala
um orð, þá er bezt að eg geri athuga-
semd við tvö orð, sem eru að smeygja
sér inn í málið með merkingn, sem að
minum dómi er ófær, og það eru orðin
sjófrœði og sjófrœðingur. Eiga þau að
merkja kunnáttu í ýmsum þeim grein-
um og störfum, er að sjómensku lúta,
þar líkl. talin stýrimanna- eða siglinga-
fræði (Navigation). Ef áslæða er til að
tákna þetta með sérstökum orðum (en
nú verða allir að vera einhverjir »fræð-
ingar«), þá ætti það að vera sjómanna-
fræði eða sjómenskufrœði og sjómensku-
frœðingur. Orðið sjófræði og sjófræðing-
ur hlýtur eftir eðli sínu að hafa ná-
kvæmlega sömu merkingu og útlenda
orðið Hydrografi, o: fræðin um sjóinn og
eiginleika hans, og sjófræðingur er þá
maður, sem leggur stnnd á þessa fræði
(útl.: Hydrograf). Sjófrœði táknar þá
fræðina um sjóinn í heild sinni, (efni,
hita, seltu, strauma o. fh, en haffrœði
(Oceanografi) mætti þá nefna fræðina
um skiftingu sjávarins í sérstaka hluta
(höfin með einkennum þeirra). Þetla
væri gott að menn vildu athuga og taka
tillit til* 1).
________ Bjarni Sœmundsson.
1) Leiðinlegt er pað, að nú er bæði í riti
og ræðu sagt að byggja skip, í stað hins góða
gamla: að smíða sldp. Ilvað skyldi þá skipa-
smiðurinn heita i samræmi við pað: Skipa-
^yggjari. En það heíi eg pó aldrei séð.