Ægir - 01.01.1919, Side 22

16
Æ ~ IR
un þess er hve menn líta nú mjög upp
til »Diesel« vélanna aí þeini ástæðu, hve
ódýrar þær eru í notkun.
Því er nú einu sinni þann veg farið
að eldsneyti skipsins er ávalt, að mestu
leyti, undlr umsjón og varðveizlu vél-
stjórans; en þar eð góð meðferð þess er
mjög mikið skilyrði fyrir hag útgerðar-
innar, einkum á þessum límum, þá hefi
eg valið mér það að umræðuefni í grein
þessari. Síðar mun eg ef til vill minnast
á annað, er góður vélstjóri getur sparað,
þótt eigi sé í jafnstórum stýl.
Eitt af fyrstu skilyrðum fyrir kola-
sparnaði er það: að nota ávalt hinn
»hagkvæmasta« hraða skipsins, en það
telst sá liraði, er vélin getur knúð það
lengst með minstri kolaeyðslu. Það er
dálítið mismunaudi hve mikinn hluta
vélaaflsins þarf að nota til að ná þess-
um hraða, og fer það nokkuð eftir bygg-
ingu skips og véla, en vanalega mun
það vera undir 2/3 hlutum vélaaílsins, —
þess afls er hún getur framleitt að með-
altali í 24 kl.st. Annars er það auðgert
fyrir vélstjóra, að leita að þessu talc-
marki, á þvi skipi er hann siglir á, og
mun eg síðar í greininni víkja að þvi á
hvaða hátt það skal gert.
Eg játa, að það er eigi ávalt á valdi
vélstjórans, að mega nota þenna hag-
kvæma liraða, því meira getur verið
krafist af hendi skipsljóra, enda er und-
antekning á þessu sem öðru. Annar
meiri hraði getur verið miklu haghvæm-
ari, t. d. ef skip þarf að komast i höfn
undan myrkri eða stormi, ef ná þarf í
flóð eða strauma, sem flýtt geta ferð
skipsins og íl. er taka verður til greina.
En það er annað, sem ávalt er á valdi
vélstjórans, og það er að ráðgast um
það við skipstjóra hvaða hraði sé hag-
kvæmastur í það og það skiftið, og
sanna honum hve mikið hraða-aukn-
ingin kostar, ef ekkert er i aðra hönd,
og mun sérhver sanngjarn maður taka
slíkar athugasemdir til greina.
Margir af þeim farþegjum, sem ferðast
hafa með oss í ár, hafa spurt mig að:
hverju það sætti, að kol spöruðust við
það að fara eigi með fylsta hraða? Því
það gælu þó allir sldlið, að þess meiri
hraði sem notaður væri, þess skemri
tíma tæki ferðin. Þeim hefir eigi verið
það ljóst, að síðustu mílurnar eru þær
dýrustu. En þannig er svo mörgum
mönnum farið, og er það að engu lá-
andi. Eg reyndi oft að skýra þetta fyrir
þeim og eg fann oft, að af kurteisi vildu
þeir eigi mótmæla því, þótt hins vegar
að svipur þeirra bæri það fullkomlega
með sér, að þeir trúðu ekki einu orði
af því sem sagt var. Eg vil því að
gamni minu setja hér dæmi, máli mínu
til sönnunar, ef ske kynni að einhver
þeirri vantrúuðu skildu reka augun í
grein þessa.
Dæmið er tekið upp úr skýrslum
skipsins.
Hraði i milum. Kolaeyðsla á sólarhring.
9,8 — 9 smálestir
10,5 — 12--------
11, — 16--------
Ofanritað dæmi sýnir: að með minsta
hraðanum eyddum vér 38,2 kg. á hverja
milu, með miðhraðanum 47,6 kg, og
með mesta hraðanum 60,6 kg. eða nærri
helmingi meira en með þeim minsta. Á
þessu dæmi geta menn séð hve gífurlega
kolaeyðslan eykst í hlutfalli við hrað-
ann, og hve mikil fjarstæða það er, að
nota ekki hagkvæmasta hraðann svo
lengi, sem hægt er að koma því við.
Annað skilyrði fyrir kolasparnaði er:
að láta ketilinn aldrei verða mjög ó-
hreinan.
í eldholum ketilsins er kolunum brent.