Ægir - 01.11.1925, Qupperneq 20

212
ÆGIR
harðfiski. Fiskarnir áttu að vega hálfa
fjórðu mörk eða þar um. Þessi fiskavætt
gilti á við 1 hndr. á landsvísu.
Þetta verðlag stóð þó eigi lengi. Um
1460 voru þrjár fiskvættir metnar til jafns
við hndr. á landsvisu. Það gilti jafnt 4
tn. mjöls eða 6 tn. malts.
Geta má þess, til samanburðar, að
þjóðhátíðarárið 1874 gáfu útlendingar og
innlendir menn 16 kr. fyrir hverja harð-
fisksvætt. Þá var mjöltunnan á 23 kr. —
Árið eftir féll þetta fiskverð. Þá var harð-
fisksvættin hér um bil á 11 kr., en mjöl-
tunnan lækkaði um 2 krónur. — Svo þil
ég ekki þessa sögu lengri.
Sigurður Póróljsson.
anna. í Noregi eru aðalframleiðslustöðv-
arnar i Lofoten og Finnmörk, en á Ný-
fundnalandi umhverfis alla eyjuna.
í báðum þessum löndum, sem nú voru
nefnd, er lýsisiðnaðurinn bundinn við
fiskveiðarnar við strendur landanna. í
Nóregi sækja fiskimenn 5, 10—20 milur
á haf út. Þeir veiða aðallega i net og á
línu, liggja veiðarfæri þessi i sjó 12—24
stundir. Fiskurinn er því dauður þegar
hann er dreginn, og sé tiðarfar stirt, svo
sem oft er á vetrum, er fiskurinn á lín-
unni eða netinu dögum saman. Það er
því ofurskiljanlegt að lifur úr slikum
fiski sé ekki fyrsta flokks vara.
Á Nýfundnalandi er aðallega veitt i
landfastar gildrur. Er vitjað um 2var á
dag og fiskurinn innbyrtur spriklandi í
bátana. Lýsisvinslustöðvar eru í stærstu
veiðistöðvunum og er lifrin brædd þrem
timum eftir að fiskurinn var innbyrtur.
Lifrin er vandlega tekin úr fiskinum
strax eftir að hann er veiddur og er þess
gætt að taka frá dökka, græna og blett-
ótta lifur og að gallblöðrur séu eigi fast-
ar við lilrina. Er hún þvi næst þvegin
vandlega í stóru keri með hreinu vatni.
Eftir það taka við margbrotnar aðferðir,
en aðalaðferðin er sú, að hleypa gufu
beint á lifrina. Áður en þetta er skýrt
nánara er gaman að kynna sér gömlu
aðferðina, sem nú má telja gleymda.
Aðferð fyrrum. — Framfarir.
Á fyrstu árum lýsisvinslunnar, var lifr-
inni helt í kerald og látin leysast upp.
Lýsið, sem settist ofan á þegar lifrar-
frumurnar leystust upp, var fleytt ofan
af, þetta sjálfrunna lýsi var alþekt vegna
sterks keims og óbragðs, sem á því var.
Siðan var lífrin leyst betur upp með þvi
að hita hana upp yfir eldi, var lýsið, sem
var mjög dökt, þvi næst seltí verzlunum.
Auk þess, sem þessari gömlu framleiðslu-
»Sólskin á flöskum« er nafn á ein-
hverju áhrifamesta lyfi, sem sögur fara
af. Þorskalýsi ér mjög auðugt af bæti-
efnum og því framúrskarandi styrkjandi,
er lýsið því algeng læknisávísun til manna
á öllum aldri, alt frá bernsku- til elli-
ára, sé um beinasjúkdóma að ræða, svo
sem beinkröm o. s. frv.
Tvö lönd i heimi framleiða meðalalýsi
á fullkominn hátt: Noregur og Nýfundna-
land. I öðrum löndum hefir þessi iðn-
aður einnig risið upp nokkrum sinnum,
en af einhverjum ástæðum jafnan koðn-
að niður, sennilega er aðalorsökin sú,
að i þessari greín veltur alt á gæðum
vörunnar.
Noregur er aðalframleiðandi meðala-
lýsisins, og með öflugum sífeldum aug-
lýsingum hefir varan náð þvi áliti, að
töluvert af lýsi, sem framleitt er viðs-
vegar annarsstaðar, er kallað »norskt«
áður en það kemur á markað neytend-