Ægir - 01.09.1930, Blaðsíða 14

200
ÆGIR
ekki hægt að gera fyrir náungann, og
mál það, sem viðhaft er við slíka skip-
un, ætti að vera notandi, þegar eftir því
er breytt.
Allir siglingamenn eru látnir í friði
með mál það, sem þeir nota við störf
sín á skipum, bókun í leiðarbækur er
hvarvetna tekin gild og hlutir þar nefndir
á skipsmáli. Á öðru væri ekki auðið að
átta sig.
Hvernig er ástatt hjá okkur er um
þetta atriði ræðir?
Það er svo, að fari það lengra en
komið er með hitt og annað, sem farið
er að skjóta inn í sjómál það, sem kom-
ið var hér, þá fara siglingar að verða
ótryggar. Bezti vottur sést á sumum dag-
bókum, sem lagðar eru fram í rétti, þar
sjást nöfn, sem vart eru skiljanleg.
Sjódómarar eru aðaldómaranum til að-
stoðar, þar sem varla er að vænta þess,
að hann sé útfarinn siglingamaður, en
það eiga sjódómendur að vera. Þeir skilja
allir það sjómannamál, sem hér tíðkað-
ist um aldamól, en nú kemur það fyrir.
að þeir geta ekki fylgst með. Ástandið
er orðið svo, að þeir sem sjóferða- eða
sjóskaðaskýrslur eiga að semja eða skýra
frá kennslu á sjóvinnunámsskeiðum, eru
hikandi við að gera það eða láta þær frá
sér fara; sjómönnum er illa við að gert
sé gys að málfæri því, sem þeir hafa not-
að og munu nota framvegis við vinnu
sína. Mun þessi tilfinning þeirra komin
at því, að síðustu árin hefir það heyrst,
að auðvelt væri að skira allt á skipi og
hafa allt hreina íslenzku. Þetta væri af-
bragðs fyrirkomulag, en sé þetta nema
vindur einn, þá ættu þeir, sem treysta
sér til þessa að sýna það, að þeir þar
fari að skipasmiða sið. Þeír byrja ekki
á að smíða húninn á stórstöngina, held-
ur á kjöl skipsins og byggja upp eftir.
Svo byrja smiðir ekki fyrr en þeir vita
hvort skipið á að vera gufuskip, barkur,
brig, skonnertbrig, toppsegls-skonnorta,
forenagter (fore and aft), skonnorta, gale-
as, slup, jagt eða Tvedulle. Öll þessi
heiti eru ekki til í máli okkar, en þýð-
ingu síðasta orðsins má ffetta upp í flest-
um islenzk-dönskum orðabókum, en hana
set ég ekki hér sökum þess, að ég býst
við, að engin skipshöfn mundi fást á þá
skipategund, væri hún nefnd eftir þýð-
ingunni, en þau skip hafa þó verið hér
og verið kölluð skonnert-galeasar sbr.
gamla Keflavíkin og Neptúnus, sem brann
á Gufunesi. Auk hinna upptöldu teg-
unda, eru hér kúlterar og kútter-galesar.
Svo er eitt sem smiður verður að vita
sem sé, hvort skip eigi að vera kútter-
byggt eða klipper, Á þvi, að islenzka teg-
undir skipa, ætti að byrja, og svo að is-
lenzka nöfn á hinum mörgu pörtum
skrokksins, það mundi vera vel þegið
og koma að gagni við sjóskaða og ekki
ókleift verk, þar sem gömul heiti eru á
ýmsu; en að ætla sér að rétta að sjó-
farendum orð og orð, og segja.þeim að
nota, líkt og tjörutunna er afhent til
þess að maka með reiðann, það ættu
menn að skilja, að nær engri átt, eink-
um þar sem fabríkantarnir eru ekki bet-
ur að sér en, að þeir geta ekki gert
mun á breiðfokkurá á jagt og fokkurá
á 3000 rúmlesta skipi. Að einu verða
menn að gá og það er, að hinn minnsti
miskilningur á gefnum skipunum á
skipsfjöl, getur haft hinar hryllilegustu
afleiðingar í för með sér, þar sem skip-
un er kölluð út í svarta myrkur og sá,
sem skipar reiðir sig á, að allir skilji
hana, og hún er þess eðlis, að sé hún
rétt framkvæmd er lifinu borgið, en mis-
skilin hefir hún dauðann í för með sér.
Farþegum á skipum mundi ekki lítast á
blikuna ef þeir kæmust að því, að yfir-
menn skipuðu með orðum, sem fáir há-