Ægir - 01.11.1931, Blaðsíða 4

214
ÆGIÍl
þeirra fáu fuglategunda, sem björgin
byggja, væri ' nokkuð fullkomin, en það
er öðru nær. Því virðist hafa verið lit-
ill gaumur gefinn, hvaða áhrif fuglamillj-
ónirnar hafa á búskap náttúrunnar í
sjónum, menn vita nokkurn veginn, hve
mikið af kjöti og fiðri fuglabjörgin veita
bæjunum í kring, en fáir munu brjóta
heilann um það, hvað sé undirstaða þess-
ara hlunninda. Við sjáum fuglamilljón-
irnar stinga sér niður í djúpið til þess
að njóta góðs af auðæfum þeim,seroþar
eru, en hvað sækja þeir þangað? Þessi
litla ritgerð á að vera svar við spurn-
ingunni, hún er tilraun til þess að vekja
áhuga manna á þessum merka þætti i
lífi svartfuglanna, og hvetja Pétur eða
Pál til þess að rannsaka þetta nánara.
Auk hinna eiginlegu svartfugla, er rit-
an, fýllinn og súlan í tölu þeirra fugla,
sem mest ber á í fuglabjörgunum, en
um líf þeirra skal ekki fjölyrt hér. Árið
1844 hneig geirfuglinn í valinn, og þar
sem teistan er ekki eiginlegur bjargfugl,
eru svartfuglar þeir, sem nú byggja fugla-
björg íslands, þessir:
Langnefja, stuttnefja, haftgrðill, álka og
lundi.
Haftyrðill verpir einungis í Grímsey,
suðurtakmörk varpstöðvanna eru þar,
því hann á heima í köldum höfum. Með-
al svartfuglamilljónanna við Island, gætir
hans litið. Af hinum tegundunum fjór-
um er mesti urmull meðfram öllum
ströndum landsins, þó munurséáþví,
hvar mest ber á hverri tegund. Mest er
af lundanum við vesturströndina, eink-
um á Breiðafirði og vesturhluta Faxaflóa,
en allstaðar er þó nokkuð um hann.
Svartfugl í þrengri merkingu, þýðir hin-
ar tegundirnar þrjár: langnefju, stutt-
nefju og álku, og það eru einkum þær,
sem við viljum athuga.
1 marz og fyrst í apríl, fer svartfugl-
inn að koma í björgin, dálitið fyr sunn-
anlands en norðan. Upp frá því er ys
og þys í björgunum allt sumarið, þang-
að til ungarnir fara að verða sjálfbjarga,
og steypa sér í hafið, við hlið foreldr-
anna, vanalega síðast í júli og í ágúst.
Ettir þetta dreifa fuglarnir sér yfir mikið
svæði, og ber því minna á þeim enella.
Álkan má heita mjög algeng allstaðar
við Island, en þó er ekki eins margt um
hana eins oglangnefjuna (ogstuttn.)enda
er hún sjaldgæfari austan- og norðan-
lands en við suður- og vesturströndina.
Eftir talningum að dæma, nemur álkan
tæplega 5—10°/o af öllum svartfugli við
Vestfirði í ágúst. Eins og langvían (og
stuttnefjan) byggir hún helzt hreiður sín
í bröttum björgum, sem vita mót opnu
hafi. Hvað langvíu og stuttnefju snertir,
verpir stuttnefjan einkum í björgum kald-
ari landshlutanna, en langnefjan í björg-
um hinna heitari. — Langnefjan er t. d.
mjög algeng við Vestmanneyjar, en þar
er stuttnefjan frekar sjaldgæf, og eftir
talningum við Hornbjarg, 15. júní 1926,
komst eg að þeirri niðurstöðu, að hlut-
fallið á milli langnefju og stuttnefju var
eins og 1 móti 50. Eftir þvi, sem mér
er kunnugt, er ekki til nein nákvæm
skýrsla yfir fuglabjörgin við Island á kort-
inu (1. mynd), sem hér er sýnt, má sjá
helztu.
»Fiskiskýrslur- og hlunninda« gefa gott
yfirlit yfir fuglaveiðarnar, en þar sem
stuttn., langv. og álka eru einu nafni
nefnd svartfugl, er ekki hægt að sjá,
hvernig hinum einstöku tegundum er
skipað í björgin. Á kortinu er landinu
skift í 7 hluta, og tölurnar sýna svart-
fuglsveiðina í hverjum hluta, árið 1913.
Það er greinilegt, að nærri allur fuglinn
er veiddur við vestanvert landið, á svæð-
inu frá Vestmannaeyjum að Eyjafirði, og