Ægir - 01.07.1947, Blaðsíða 32

214
Æ G I R
Dr. jur. Jón Dúason:
Hvaá sagði Vilhjálmur Finsen
um réttarstöðu G rænlands?
Vilhjálnnu' Finsen liæstaréttardómari
í hæstarétti Dana gat sér mikið frægðar-
orð um ÖII germönsk lönd og þó enn
víðar fyrir hina eindæma vönduðu útgáfu
sína af allri Grágás með ágætum skýring-
um, og fyrir hinar brautryðjandi ritsmíðar
sínar um lög og stjórnskipun íslenzka
þjóðveldisins í tíð Grágásar. Má með sanni
segja, að Vilhjálmur Finsen hafi verið
lærðari maður en nokkur annar á síðari
öldum um hið íslenzka þjóðveldi, enda
hefur Vilhjálmur Finsen hlotið meiri
frægð en nokkur annar lögfræðingur is-
lenzkur á síðari timum. Þess mætti og'
geta, að Hafnarháskóli kjöri hann heiðurs-
doktor í lögum.
Sért þú, sem ólögfróður maður, i vafa um
réttarstöðu Grænlands i fornöld, og viljir
leita upplýsinga hjá einhverjum sérfróð-
um, þá er ekki hægt að benda á nokkurn
með meiri lærdómi og tiltrú, né með meiri
grandvarleika en Vilhjálm Finsen, því
hann var allra manna grandvarastur og
samvizkusamastur. Ekkert skyggir á góð-
an orðstír þessa dána manns.
Sláir þú upp í nafna- og staðaskránni
aftan við Skálholtsbók, sláir þú upp skýr-
ingargreininni lög aftan við þá bók, svo og
á blaðsíðu 224 í dönsku þýðingunni hans
á Konungsbók, finnur þú á öllum jiessum
l'.reinur stöðum ótvíræð orð Finsens um,
að Grænland hafi verið nýlenda íslands og
hluti hins íslenzka þjóðfélags. Hann talar
um það sem verandi undir islenzku þjóð-
félagsvaldi og valdskipulagi íslands laga
og sem hluta hins islenzka réttarsvæðis,
„várra laga“.
Þótt segja megi, að Vilhjálmur Finsen
lilyti heimsfrægð fyrir hin ágætu vísinda-
störf sín, hefur aðalrit hans, almenn rétt-
arsaga íslenzka þjóðfélagsins í tíð Grágás-
ar, ekki komizt á prent. Hinn síðari hluti
þessa verks var að vísu ekki svo fullgerð-
ur, er Vilhjálmur dó, að frágangurinn
nægði hinum ströngu kröfum hans, en
prýðilegt verk er hann fyrir því, og hinn
fyrri hluti verks þessa, er liggur i Árna-
safni sem A.M., acc. fi, er fullgerður. í þess-
um hluta ritsins (bls. 43) segir hann svo
frá réttarstöðu Grænlands:
„20. Tertorium, Grænland fþegnréttur].
Frá íslandi byggðist Grænland 896, og
þessi nýlenda var talin tilheyra hinu ís-
lenzka réttarsvæði, hér til vísa orðin „í
várum lögum“ (Grg. I a, 226, II, 70). Það
má því teljast víst, að öll hin íslenzku lög
og réttarvenjur (den islandske Ret) hafi
að sjálfsögðu verið gildandi á Grænlandi,
er raunar sést að hafa liaft sérstakt þing',
Garðaþing, er virðist hafa verið skapþing
(ekki eins og þau norsku), en raunar að-
eins verið dómþing, ekki löggjafarþing-
Getið er um biskupsdæmi á Grænlandi.“
Nokkru síðar í þessari óprentuðu réttar-
sögu hefur Vilhjálmur krotað sér lil minnis
á spássíu bókarinnar: „Hér ætti, ef til vill,
að gera grein fyrir landssvæði hins is-
lenzk-grænlenzka þjóðfélags.**1)
Hér er það sagt af hinum lærðasta og al-
mætasta fræðimanni, að ísland og Græn-
land séu eilt þjóðfélag, eins og Aðalbert
1) Her hör maaskc omhandlcs dcn islandsk-
iírönlandskc Stats Omraadc.