Ægir

Árgangur

Ægir - 01.07.1947, Blaðsíða 33

Ægir - 01.07.1947, Blaðsíða 33
Æ G I R 215 erkibiskup sagði 11111 þau við vígslu ísleifs biskups 1056 og Hákon konungur og Vil- hjálmur kardináli í boðskap sínum til ís- lendinga og Grænlendinga 1247. En viljir þú ekki leggja trúnað á orð ^ ilhjálms Finsens, ])á segðu þér þetta sjálfur og sláðu t. d. upp upphafinu á kap. ■‘‘74 í Staðarhólsbók. Þar stendur: Ef maðr verðr sekra gröna lande oc er huerr þeirra manna sekr lier er þar er sekr.“ í þessum orðum er m. a. sagt, að grænlenzkur dóm- nr geti ekki aðeins gert Grænlendinga og úllendinga seka á íslandi, heldur einnig Islendinga búsetta á íslandi. Grænlenzkur dómur getur svipt þá hinum íslenzka þegn- i'étti þeirra, svipt þá öllum rétti og mann- helgi, breytti þeim úr þegni og' manni í hlut, yarg, sem í rauninni voru allar bjargir hannaðar nema glæpir, og menn sektust á að veita nokkra björg. Og þetta gildi fær dómurinn við uppsögn sína á Grænlandi, ekki fyrst við hina eftirfarandi uppsögn s,na að Löghergi. Sérlu ekki prófessor í stjórnlagafræði, i'éttarsögu og þjóðarétti við háskóla ís- lands, ])á mun þér óðara vera ljóst, að þetta eða slíkt sen) þetta getur aðeins innlend stofnun' gert. Síðan hnöttur þessi hyggðist, hefur aldrei nokkurt frjálst og fullvalda þjoðfélag verið til, sem ekki réði þvi sjálft, hverjir voru þegnar þess og' hverjir þegnar l'ess héldu mannréttindum sinum á þess e>gin réttarsvæði. En innlendir geta græn- lenzkir dómar því aðeins hafa verið, að Gramland hafi verið í .várum lögum. >>Enn sva scal her sökia vm biorg hans ens sekia manz er ut þar [á Grænlandi] 'arð sekr fullre secð sem liann yrðe her sekr á vár þingi þar til er sagt er til secðar hans á A!þingi“ (St„ kap. 374). í þessum orðum siðar í sama kapítula felst það, að l'eir einir sektuðust á björg við skógar- inann dæmdan á Grænlandi eða vorþingi á Islandi, er fregnað höfðu sektina. En eftir nppsögn sektarinnar að Lögbergi, sektuð- nst menn á hjörg við þá, hvort sem þeir eissu um sektina eða ekki. Lögberg er þannig sameiginlegur æðsti hirtingarstaður Islands og Gfænlands, enda töldu Græn- lendingar í tíð Jónsbókar birtingu á Al- þingi á íslandi hindandi fyrir Grænland. Allir höfundar eru sammála um það, að Grágás hafi gilt sem lög á Grænlandi, og allar réttarminjar, sem við höfum frá Grænlandi á þjóðveldistímanum, eru úr Grágás. Þetta er því aðeins mögulegt, að öll íslenzk lög hafi fengið gildi fyrir Græn- land sem isl. nýlendu um leið og þau fengu lak á Alþingi við Öxará, því allir, einnig Ólafur Lárusson, eru sammála um það, að Grágás sé nýtízku-lögbók, gerólík þeim lögum, er giltu, er Grænland var numið, og fyrir þessum sífelldu lagahreytingum eru ótal sannanir. Er Jónsbók hafði fengið tak á Alþingi 1281, var hún uin leið að sjálfsögðu orðin að lögum lyrir Grænland, og' var hún send lil Grænlands eftir þingið og birt þar. Ótal sannanir eru fyrir þvi, að Jói>sbók var lögbók Grænlands upp frá því. Er það þá ekki efamál, að Grænland var i „várum Iögum“ upp frá þvi og undirgefið íslenzku löggjafarvaldi. Um lögþingið í hennar umdæmi, hinu ísl.-grænl. þjóðfélagi, segir Jónsbók: „En vér skulum lögþingi várt eiga at öxará á þingstað réttum.“ Þarna var lögþing Grænlands háð og konungur ]>ess hyltir, unz þingið var flutt til Reykja- víkur. Tvö lögþing i einu forngerm. réttar- samfélagi (lögum) er ómöguleiki, sem aldrei nokkurs staðar hefur átt sér stað. I 8. kapítula í Farmannalögum segir Jónsbók Grænland vera innanlands og Iegg- ur refsingar við afbrotum innlendra og út- lendra manna þar. Textinn hljóðar svo: „Nú ef háseti rýfr skipan undir stýri- manni, ok verðr hann at því vitnissannr, rýfr liann skipan innan lands, þá er hann sekr. mörk fyrir lest hverja við stýrimann, er af berz. En ef hann rýfr skipan fyrir stýrimanni i Danmörku eða í Gautlandi . . .. [upp talin ýmis lönd og sektir] . . . Nú rýfr maðr skipan á Grænlandi eða hér á íslandi, sá er útlenzkr er, eða austr i Görð- um, sekr VIII örlugum ok XIII mörkum silfrs, hálft konungi en hálft stýrimanni,"

x

Ægir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ægir
https://timarit.is/publication/584

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.