Ægir - 01.11.1974, Page 10

Margt ýtir á sóknina . . .
Á það hc'fur verið drepið, að veiðiáhuginn og
veiðikappið sé meginsóknarhvati fiskimanns-
ins og leiði til þess að hann auki sóknina
hlutfallslega jafnt því, sem sóknargetan eykst,
en það er fjölmargt fleira, sem stuðlar einn-
ig að þessari staðreynd, sem við búum við í
sókninni og veldur því að slysum fækkar
ekki þótt skipakostur og tækja batni.
Það ríkir mikil og hefðbundin samkcppni í
sókninni hérlendis. Frá ómunatíð hafa afla-
kóngar verið mikilsverðir menn, sem skilj-
anlegt er hjá þjóð, sem á jafn mikið undir
fiskveiðum og við Islendingar. Sóknin er nátt-
úrlega mikill þáttur í baráttunni um afla-
kóngssætið og þarf ekki það til, það er alltaf
kapp í sókninni. „Þeir fiska sem róa,“ er
gamalt orðtæki og sneið til þeirra sem sitja
um of í landi. Kappsfullum veiðimönnum líð-
ur ekki í annan tíma verr, en ef þeir sitja af
sér róður að ófyrirsynju, eða hætta veiðum
og leita lands, en aðrir halda áfram og lán-
ast. Sú saga er ekki látin endurtaka sig á
næstunni, og eins líklegt að það skip verði
síðast upp næst þegar hann skellur á. Það
hefur valdið mismunandi örlögum þorpa
hvort þar hafa verið einn eða tveir menn,
sem voru harðir sjósóknarar eða ekki. Hafi
einhver slíkur verið í þorpinu hefur sóknin
almennt haldist þar uppi, en hafi enginn slík-
ur verið í öðru þorpi á erfiðum timum, hef-
ur meöalsóknin þar hrapað og menn komist
þar verr af en í hinu. Þetta á reyndar við í
allri okkar sókn. Það eru oft tiltölulega fáir
menn sem leiða hana og halda henni í há-
marki. Og það eykur heildarafköstin og
kemur þjóðinni allri til góða. Enn er það svo,
að það er fljótt að spyrjast, ef menn eru lin-
ir í sókninni, enda gætir þess oftast í afla-
brögðunum. Skipstjórnarmenn vilja ógjarnan
fá á sig slíkt orð og allra síst ungir menn.
Þeir eru yfirleitt undir meiri sóknarþrýstingi
en eldri mennirnir og treysta sér verr til að
meta aðstæður rétt. Þeir taka því oft þann
kostinn að fylgja sem fastast þeim djörf-
ustu af eldri mönnunum og stundum taka
þeir til í ákafa sínum, að leiða sóknina, en
það getur reynzt þeim örlagaríkt, ef þá skort-
ir reynslu í almennri sjómennsku.
Ef afkoma skipanna er léleg og tap á út-
gerðinni, svo sem oft er, eða róður eða túr má
helzt ekki bregðast með cifla né að veiðar-
færi séu skilin eftir, þá eykur slíkt ástand
sóknarþrýstinginn. Menn geta leyft sér ýmis-
lcgt ef vel gengur, eins og að liggja einn og
einn dag í landi í tvísýnu sjóveðri, eða skilja
eftir veiðarfæri án þess að stofna sér í bein-
an voða við að bjarga því, en gangi illa út-
gerðin, vilja menn ógjarnan láta kenna þvl
um, að þeir hafi ekki borið sig eftir björg-
inni. Dýrleiki nýrra skipa er þáttur í þess-
um sóknarhvata. ,
Allt það sama og sagt hefur verið um sókn-
ina má segja um sjóverkin. Hásetarnir eru
margir haldnir miklum veiðiáhuga og hvetja
ákaft til mikillar sóknar. Það er skiljanlegt,
þar sem úr þeirra röðum koma síðar sjó-
sóknarar í skipstjórastétt, og ekki eru þeir
linari meðan þeir eru á unglingsárunum og
bera ekki ábyrgðina, hvorki á sjálfum sér né
öðrum. Það fellur í hlut yfirmannanna að
gæta þess að sumir hásetanna fari sér ekki að
voða við verkin af hreinni fífldirfsku og veiði-
hug. Það ríkir einnig mikill metnaður og kapp
hjá hásetunum vð sjóverkin og hver reynir
að standa sig sem bezt hann getur. Hann er
rækilega minntur á það af félögum sínum,
ef hægt er að kenna honum einhver mistök
og sé um gott skiprúm að ræða vill hann nátt-
úrlega halda því. Kapp við verkin byggist á
langri hefð eins og hjá skipstjórnarmönnum
í sókninni. Kappsfullir hásetar hika ekki við
að taka á sig áhættu við sjóverkin, ef þeim
sýnist þess þörf og hana oft mikla, ef afli eða
veiðarfæri er í hættu, þeir eru vanir því fra
blautu barnsbeini margir að hraða sér við
verkin eins og þeim er unnt, sérstaklega hraða
þeir sér við að taka veiðarfærið og koma þvi
út aftur, en einmitt við það er mest slysa-
hættan og menn fara sannarlega oft óvarlega.
í sókninni ríkir sem sé þessi vinnuhefð,
að hver geri það sem hann getur, einkum 1
sambandi við veiðarfærið. Það eru óskráð
lög að það sé sem minnstan tíma úr leik frá
veiðunum. Kannski er þetta eina vinnan, sem
eftir er í íslenskum atvinnuvegum, að taka
veiðarfæri og kasta því aftur, þar sem krafist
er mestu getu hvers og eins, og það er máski
af því, að þetta þekkist hvergi lengur, að menn
eru svo dómharðir ef slys verða. Þeir sem
þekkja hefðina, álagið og aðstæðurnar hljóta
að láta sér hægar. Þó eru til menn, sem muna
304 — Æ GI R