Ægir - 01.07.1980, Qupperneq 22

reykur frá fiskimjölsverksmiðjum hafi valdið alvar-
legum umferðaróhöppum. Að lokum má nefna að
útblásturinn frá fiskimjölsverksmiðjum er að
margra dómi til lýta í umhverfinu.
í töflu I að neðan er gefið stutt yfirlit yfir
nokkur lyktarefni og flokkun þeirra.
Lyktaref r.i.
Köfnunarefnis- sambönd. Ammoniak Amin Skatol Indol o.fl.
Brennisteins- Brennisteinsvetni
sambönd. Merkaptön Súlfíö o.fl.
Karbonyl- Acetaldehýö
sambönd. o.m.f1.
Mikilvægt atriði varðandi lyktarefnin m.t.t.
hreinsunar þeirra úr útblástursloftinu er leysan-
leiki þeirra í vatni. Mörg framangreindra lyktar-
efna leysast allvel, t.d. flest köfnunarefnis- og
karbonylsamböndin. Á hinn bóginn eru merkaptön
o.fl. efni sem drjúgan þátt eiga í lyktinni þegar
ekki er unnið úr fersku hráefni, torleyst í vatni.
Þau er ekki unnt að fjarlægja með því að þétta
eiminn og þvo með vatni eða sjó.
Lyktarskynfæri manna skynja lyktarstyrk sem
„logaritmiskt“ fall af raunverulegum styrk lyktar-
efna, sbr. mynd 1 að neðan. Þetta þýðir t.d. að
Skynjaöur styrkur
Mynd I. Lyklarsiyrkur sem fall af siyrk lyktarefna.
382 — ÆGIR
minnki styrkur lyktarefna um helming (við væga
þynningu eða hreinsun) skynjar nefið það aðeins
sem lítið minni lyktarstyrk (rúmlega 10%) og
að til þess að menn telji lykt hafa minnkað um
helming, þarf að lækka raunverulegan styrk lyktar-
efna niður í 3%.
4. Núverandi mengunarvarnir við íslenskar fiski-
mjölsverksmiðjur
Almennt má segja að mjög treglega hafi gengið
að fá framgegnt kröfum heilbrigðisyfirvalda um úr-
bætur í mengunarmálum fiskimjölsverksmiðja.
Hafa verksmiðjueigendur m.a. borið við fjármagns-
skorti, skorti á opinberri fyrirgreiðslu og skorti
á samræmingu krafna um úrbætur. Þær úrbætur
sem helst hafa verið gerðar fram til þessa gagn-
gert til þess að draga úr óþef og loftmengun
eru sem hér segir:
Revkjavík. Við þær þrjár verksmiðjur sem starf-
ræktar eru hefur reykurinn verið hreinsaður í ein-
földum þétti- og þvottaturnum, en slíkur búnaður
íjarlægir einungis hluta lyktarefnanna. Auk þesS
var reistur 70m hár reykháfur við verksmiðjuna
að Kletti.
Þorlákshöfn. Reistur var rúmlega 40m hár reyk-
háfur árið 1976 og er talið að hann hafi orðið að
verulegu gagni, enda landfræðilegar aðstæður með
þeim hætti að vænta má gagns af slíkri ráðstöfun.
Grindavík. Við verksmiðjuna hefur verið reistur
rúmlega 30m hár reykháfur sem talinn er hata
dregið úr óþægindum, enda aðstæður svipaðar og1
Þorlákshöfn.
Akranes. Reistur var á s.l. ári 43m hár reyk-
háfur við verksmiðjuna. Reykháfurinn mun hafa
komið að verulegu gagni fyrir þá sem búa næst
verksmiðjunni, en kvartanir hafa eftir sem áður
borist frá íbúum sem fjær búa. Einungis er lit'f*
á þessa ráðstöfun sem bráðabirgðaráðstöfun
fárra ára.
Hafnarfjörður. Árið 1978 var settur upp v*
verksmiðjuna hreinsibúnaður sem Jón Þórðarsson
uppfinningamaður hefur hannað. Er útblásturs-
loftið fyrst meðhöndlað með sjó í þétti— °8
þvottabúnaði en síðan með vatni í hreinsitæk'
Jóns Þórðarssonar. Rekstur búnaðarins gekk hms
vegar nokkuð erfiðlega framan af vegna erfi^*'
leika á öflun nægilega hreins sjávar fyrir
og þvottabúnaðinn, auk bilana. Lögð hefur ven
fram skýrsla um niðurstöður mælinga á hæfn‘
búnaðarins m.t.t. nokkurra efnasambanda. en lyk1
armælingar (,,olfactometrískar“ mælingar) vortl