Ægir - 01.07.1981, Blaðsíða 16

því meiri sem þrýstimunurinn er því hraðar fer
loftið. Snúningur jarðar flækir svo þetta mál
ásamt viðnámi sem mætir vindinum við jarðaryfir-
borðið. Jarðsnúningurinn veldur því að loftið
rennur utan í hæðunum sólarsinnis en andsælis
utan í lægðunum nærri samsiða þrýstilínunum,
sem eru einskonar hæðarlínur veðurlandslagsins.
Þvi þéttari sem þessar þrýstilínur eru, því brattara
er landið og því hvassara er í þessari hlíð. En þetta
landslag allt á sér sínar orsakir. Hvers vegna er
munur á loftþrýstingi milli staða? Hvað er loft-
þrýstingur? Það sem mælt er, þegar við mælum
loftþrýsting, er hversu mikill þungi hvílir á þeim
stað þar sem loftvogin er. Ef mismunur er á loft-
þrýstingi milli tveggja staða er því aðeins um að
ræða mismunandi þunga sem hvílir á loftvogun-
um. Loftið er mismunandi þungt yfir stöðunum
tveimur. En hvers vegna skyldi það vera misþungt?
Allflestir munu kannast við að hlýtt loft er léttara
en kalt og það er einmitt þetta sem veldur þessum
þrýstimun. Við skulum nú ímynda okkur að þessir
tveir staðir séu t.d. Reykjavík og Stykkishólmur og
að þrýstingur í Reykjavík sé hærri en í Stykkis-
hólmi. Einhvers staðar yfir Stykkishólmi er þess
vegna hlýrra en yfir Reykjavík. Yfirleitt er þessi
munur neðan við u.þ.b. 6 km hæð, þó ekki alltaf,
en þegar mikil illviðri geisa er það fyrst og fremst
hitamun í neðstu 6 km lofthjúpsins um að kenna,
stundum meira að segja í neðstu 3 km. Auðvelt er
að sannreyna að hlýtt loft er létt og kalt loft þungt
við heimilisstörfin. Gufan úr pottunum leitar upp
með hlýja loftinu, en dettur ekki niður á eldavélina
og þaðan niður á gólf, hins vegar gufar stundum af
ísnum í frystikistunni, sú gufa fer ekki upp, heldur
niður og jafnvel niður í niðurföllin. Ef þið opnið
útdyrnar eða svaladyrnar flæðir kalda loftið að
utan inn með gólfinu og öllum kólnar fyrst á fót-
um.
Myndin sýnir veðurlag í háloftunum á miðnœtti 22.12.1972. Heildregnu línurnar sýna hœð 500 mb flatarins 1 metrum og eru
samsvarandiþrýstilínum veðurkortsins. Þvíþéttari hœðarlinur, því hvassara. Brotnu línurnar sýna svo hitann íþessum samafleO-
Hér sést h vernig tunga af hlýju lofti stingur sér inn í kalda loftið 1 nágrenni Islands. Þetta htýja loft berst hratt til NA með hálofia'
vindinum og kalt loft kemur aftur í staðinn. Hlýja loftið kom frá hafinu S/1 við Nýfundnaland og mœtti mjög köldu lofii fia
N-Kanada á leið sinni til Islands. 1 þessu veðri urðu miklar skemmdir á möstrum í Búrfellslínu.
368 — ÆGIR