Ægir - 01.07.1981, Blaðsíða 13

tiltölulega staðbundnu ofviðri en við mætti búast.
Af slíkum þáttum er mest ástæða til að minna á ís-
lngu, svo og sjávarflóð. Sem kunnugt er getur ísing
°ft valdið gífurlegu tjóni, jafnvel þótt vindhraði
hafi ekki verið tiltakanlega mikill. Auk þessa geta
ótrúlegustu tilviljanir valdið því að miklir skaðar
verða í tiltölulega litlu veðri en litlir í miklu. En við
eitthvað verður að miða.
í upphafi gerði ég skrá yfir alla daga á tímabil-
ir>u 1. júlí 1950 til 30. júní 1977, þar sem veðurhæð
var talin a.m.k. 10 vindstig á a.m.k. einni íslenskri
veðurstöð. Þetta eru alls 27 ár. Svona dagar reynd-
ust vera 3.253 á þessu 27 ára tímabili eða u.þ.b.
120 á ári að meðaltali. Ég athugaði nú dreifingu
þessara daga á árið. Þessi ár reyndust 10 vindstigin
vera sjaldgæfust milli 10. og 20. júlí, en algengust
u.m 10. janúar og svo aftur fyrstu dagana í febrúar.
Á haustin, frá því í ágúst, vex tiðni 10 vindstiga
jafnt og þétt allt haustið. Þó má greina að eftir
u-þ.b. 20. okt. er vöxturinn ekki eins ör og fyrr.
Éndir miðjan mars fellur tíðnin mjög ört og örara
en hún rís á haustin. (Sjá mynd).
Megingalli þess að nota aðeins það skilyrði að 10
vindstig hafi verið á a.m.k. einni stöð er sá að vægi
Stórhöfða í Vestmannaeyjum er ansi mikið. Þess
vegna gæti verið, að það sem sagt hefur verið hér
að framan um tíðni 10 vindstiga, ætti fyrst og
fremst við um Stórhöfða. Annar megingalli þessar-
ar aðferðar er að stöðvum hefur fjölgað töluvert
frá 1950 og þess vegna vega síðari árin meir en hin
fyrri og ógerlegt er að bera ár og einstök veður
saman beint. Þessum vandamálum er þó hægt að
maeta að nokkru á viðeigandi hátt. Fyrst tók ég þá
þar sem vindhraði hafði náð a.m.k. 10 vind-
stlgum á a.m.k. 2 veðurstöðvum. Á þennan hátt
var að nokkru hætt að losna við Stórhöfðavanda-
málið. Svona dagar reyndust vera 1500 á 27 ára
tlmabilinu og dreifing þeirra á árið var mjög lík því
Sem áður er lýst.
Þrátt fyrir að veðurstöðvum hafi á þessu tíma-
jh fjölgað úr rúmlega 50 i u.þ.b. 80, virðist mér
v'ð nokkra athugun að stöðvar sem sjaldan telja 9
e^a lo vindstig, séu nú hlutfallslega álíka margar
°g áður og sömuleiðis stöðvar sem oft telja þessi
vindstig. Þetta þýðir að hlutfall stöðva með 9 eða
0 vindstig ætti að vera svipað fyrir allt tímabilið
Vrir sambærileg veður. Á þennan hátt er hægt að
°sna að nokkru við áðurnefnt misvægi vegna
Jölgunar stöðva, með því þannig að reikna út
Versu margar stöðvar hlutfallslega telja yfir 9 eða
10 vindstig. Á 27 ára tímabilinu reyndust 322
dagar, eða nálægt 12 dagar á ári að meðaltali vera
þannig að annaðhvort var meir en fjórðungur
stöðva með 9 vindstig eða meir eða 10. hluti með
10 vindstig eða meir. Þetta eru meiri háttar illviðri.
Dreifing þeirra á árið er fremur lík dreifingu 10
vindstiga daganna, en þó er hámarkið örlítið síðar
eða um 15. febrúar. Þetta bendir til þess að á þessu
tímabili hafi veður að jafnaði orðið einna hörðust
framan af febrúar. Athyglisvert er, hversu ört tíðn-
in fellur eftir hámarkið og þó sérstaklega eftir 10.
apríl. Einnig er athyglisvert að svona dagar eru
nærri óþekktir á sumrin, þó ekki alveg. Þetta var
mér nú ekki nóg, heldur gerði ég sams konar yfir-
lit um illviðrisdaga fyrir allt tímabilið frá 1920 til
1980. I ljós kom að öll einkenni dreifingarinnar eru
hin sömu.
Ef litið er á þetta tímabil í heild kemur m.a. í ljós
að illviðri eru 6 sinnum algengari í janúar og febrú-
ar, en í september, en í september eru þau 10 sinn-
um algengari en í júlí og ágúst.
Alls eru á þessu 60 ára tímabili öllu yfir 500 of-
viðri skráð. Að vísu er ekki alveg hægt að bera
hlutfallstölur fyrstu áranna við þær síðari vegna
þess að stöðvum við strendur fjölgar meir en hin-
um á árunum milli 1930 og 1940 og þar með rask-
ast öll hlutföll nokkuð. Einnig er skýrslugerð fyrri
áranna þannig háttað að illviðri um nætur og milli
athuganatíma eru misvel tíunduðu og því má bú-
ast við að líkur séu á að veður sem t.d. gerði 1923
skili sér verr í skýrslur en það mundi gera nú.
Tungl, ofviðri o.fl.
En þessi ofviðri eru nægilega mörg til þess að
hægt er að gera ýmsar athuganir á þeim og draga
af þeim marktækar ályktanir. Svona tíðnisathugun
er eitt dæmi. Annað dæmi ætla ég aðeins að nefna.
Oft heyrist því fleygt að veður séu verst í stór-
streymi, illviðri fylgi sem sagt tunglinu. Ég athug-
aði þetta fyrir allt þetta 60 ára timabil. Niðurstað-
an varð sú að illviðrisdagar reyndust ívið fleiri í
vikunni eftir að tungl varð fullt en annars. Mun-
urinn er þó svo lítill að hann getur ekki talist mark-
tækur. Ég ætla að geta þess í leiðinni að fyrst tók
ég miklu færri ár fyrir í þessari tunglathugun, eða
aðeins 13. Fyrir þau ár kom fram nokkuð greinileg
sveifla með tungli, en hún jafnaðist nær algjörlega
út þegar árunum var fjölgað. Það var sem sagt
ekki nægilegt að yfir 100 ofviðri þessara 13 ára
ÆGIR — 365