Ægir - 01.08.1981, Page 13

luti> er ekki hafði verið unnt að hagga fram að
Pessum tíma. Má segja, að með þessu tiltæki sínu
afi Danielsen fundið upp vagnhjólið til notkunar
a Norðurlandi, a.m.k. á síðari tímum. Einnig
afði hann með sér norskan iðnaðar- og jarðyrkju-
mann, Jens Stæhr að nafni, sem stjórna átti jarð-
ykjutilraunum. Eftir heimkomuna er þó svo að
sem hugur Þorsteins sé allur við smíði þilskipa.
'ki ber heimildum fyllilega saman um það, hvað
yaldið hafi. Gils Guðmundsson gerir því skóna, að
mgerð Thaae kaupmanns á Raufarhöfn muni hafa
atr allmikil áhrif á hann, alla vega hljóti
orsteinn að hafa haft allnokkur kynni af útgerð
ans, er hann dvaldi á Raufarhöfn við smíðar fyrir
lhaae.5
1 ævisögu Þorsteins gerir Kristmundur Bjarna-
s°n því hins begar skóna, að Þorsteinn muni hafa
0rðið fyrir áhrifum af hinni miklu grósku, sem var
p. t>essum árum i þilskipaútgerð Vestfirðinga.
innig telur hann, að Þorsteinn muni hafa haft
ynni af útgerð danskra kaupmanna á Eskifirði.6
^afalaust er þetta hvort tveggja rétt, svo langt
Sem t>að nær. Þorsteinn hlýtur að hafa kynnt sér
u°kkuð útgerð Thaae á Raufarhöfn, er hann
valdi þar, og hann hlýtur líka að hafa haft fréttir
a útgerð Vestfirðinga, svo gjörhugull sem hann
Var alla tíð um slík mál. Mér þykir það hins vegar
mun líklegra, að hugmynd Þorsteins að smíði og
utgerð þilskipa sé tilkominn enn fyrr. Svo sem al-
unna er, höfðu erlendar þjóðir um langan aldur
ftUndað miklar fiskveiðar fyrir Norðulandi, og
0tti Þeim ætíð mjög hentugt að taka Eyjafjörð, ef
\eyPa þurfti til lands undan veðrum. Einnig er
!tað’ að Eyfirðingar höfðu um langan aldur haft
a mikil mök við þessar þjóðir. Skyldi ekki stór-
fm'ðurinn á Skipalóni oft hafa dáðst að skipum
essara þjóða? Og skyldi ekki peningamanninum á
^ 'Palóni oft hafa sviðið það sárt að þurfa að
s°rfa á þessa erlendu fiskimenn moka upp afla
mum, meðan hans eigin menn dorguðu við fjöru-
f t'u^ ^lltaf vissu menn a.m.k., hvað Frakkinn
k til hlutar. Þá gerðist það árið 1834, að Jens
gauPmaður Bendictsen á ísafirði sendi þilskip til
j- yjatíarðar með fiskfarm, og hef ég ekki getað
^uudið neitt, sem bendir til annars en að þetta hafi
-ð aiíslenzkt skip, með alíslenzkri áhöfn. Skyldi
, 1 Þessi atburður hafa ýtt hvað hressilegast við
f °rbóndanum á Skipalóni? Hér skal þó ekkert
0 yrt um þetta og vafalaust hafa allar þessar
sakir unnið sitt og ugglaust hefur hið góða verð,
Norðlenzkt hákarlaskip.
sem um þessar mundir var á sjávarafurðum og þá
einkum á hákarlalýsi unnið sitt til þess að knýja til
aukinna athafna og framkvæmda.
Svo sem að framan er getið, fór hákarlaútvegur
Eyfirðinga stöðugt vaxandi, eftir því sem leið á 19.
öldina. Komu þar til bæði stærri og betri skip og
aukin reynsla í sjósókn, sem hvort tveggja gerði
mönnum kleift að sækja æ lengra til hafs, en um
leið óx mönnum áræði. Þá kom það og til, sem
áður er getið, að lýsi var nú orðin hin eftirsóttasta
og útgengilegasta vara, og hækkaði verð þess
nokkuð stöðugt á þessum árum. Um þessar
mundir var árskaup vinnumanns yfirleitt um 25 -30
rd., en hásetar á góðum hákarlaskipum, sem
höfðu allt að 4 - 5 lýsistunnum í hlut, höfðu þannig
fjórfalt og jafnvel fimmfalt vinnumannskaup yfir
vertíðina, sem ekki var nema 3-4 mánuðir.
Þegar þetta er haft í huga, er auðvelt að gera sér í
hugarlund þann hagnað, er varð af sjálfri útgerð-
inni og þá þess heldur sem margir útvegsbændur
héldu enn þeim sið að senda vinnumenn sína í
sjóróðra og hirða hlut þeirra, en gjalda þeim
aðeins hið umsamda vinnumannskaup.
Ekki ber heimildum fyllilega saman um það,
hvenær Danielsen hafi hafið smíði hins fyrsta ey-
firzka þilskips, en erfitt virðist að véfengja þá
heimild, er ævisöguritari hans, Kristmundur
Bjarnason, hefur fyrir sér, eða sjálft skattframtal
Danielsens fyrir árið 1851, en þar segir hann (Krist-
mundur), að skipið Orri sé talið fram sem þilskip.7
Gils Guðmundsson telur hins vegar, að skipið hafi
verið byggt veturinn 1852 og ekki gengið á veiðar
fyrr en þá um sumarið.8 Er ólíklegt, að misræmi
ÆGIR —421