Ægir - 01.02.1983, Blaðsíða 20

Tafla 1.
Taflan hér að neðan sýnir glögglega hvernig saltfiskurinn tók smám saman við af skreiðinni sem
aðalútflutningsvara íslendinga. Framleiðslumagnið er reiknað í tonnum (1000 kg).
Ár 1630 1743 1764 1784 1806 1816 1840 1849 1855 1862 1864 1869 1871 1880 1890 1900
Saltfiskur 33 63 32 412 330 209 2203 2624 3358 3010 2862 2383 4161 8160 8752 12800
Skreið 460 861 979 698 373 398 485 519 494 332 63 201 124 0 0 0
árunum 1921—1930 nam verðmæti saltfiskútflutn-
ings um 60% af heildarverðmæti íslenskra útflutn-
ingsafurða. En gerum nú langa sögu stutta og
hugum að þeim jarðvegi sem Sölusamband ís-
lenskra fiskframleiðenda spratt upp úr.
Heimskreppan og stofnun S.Í.F.
Heimskreppan mikla, sem hófst árið 1929, bitn-
aði illa á íslendingum, ekki síst vegna þeirra áhrifa
sem hún hafði á afkomu saltfiskframleiðslunnar,
helsta útflutningsatvinnuvegs þjóðarinnar. í kjöl-
far kreppunnar tók verulega að sverfa að íslensk-
um fiskframleiðendum og útflytjendum. Verðfall
varð afskaplegt og undirboð færðust í aukana. Um
áramótin 1931—32 voru fisksölumálin komin í það
öngþveiti að jafnvel harðvítugustu samkeppnis-
menn sáu gjaldþrot og hörmungar blasa við.
íslenskir framleiðendur stóðu dreifðir. Flestir
voru þeir svo aðsorfnir um fjármagn til atvinnu-
rekstrar síns að þeir urðu að hafa vöru sína á boð-
stólum þótt sýnilegt væri að markaðsverð væri
mjög fjarri því að samsvara framleiðslukostnaði.
Um þetta leyti var öll saltfiskverslun landsmanna í
höndum nokkurra stórra útflytjenda. Samkeppnin
milli þeirra var hin grimmúðugasta. Hver keypti
fisk eftir eigin geðþótta og hver bauð hann út eftir
eigin geðþótta.
Við þessar aðstæður var ekki að undra þótt
menn tækju æ meir að velta fyrir sér nauðsyn þess
að stofna til samtaka hér innanlands um fisksöl-
una. Slík samtakamyndun var ekki aðeins hags-
munamál fiskframleiðenda heldur einnig bank-
anna. Þeir voru í miklum vanda staddir þar sem
skuldir útgerðarmanna og fiskútflytjenda höfðu
stóraukist vegna kreppunnar.
Þegar að því leið að framleiðsla ársins 1932 væri
tilbúin til sölu á erlendum vettvangi kom í ljós að
verðlag var lágt og fallandi. Þótti nú augljóst að
allt væri að fara sömu leið eða verr en árið áður.
Töldu menn að við svo búið mætti ekki lengur
standa. Hófust því viðræður milli bankannai
þriggja stærstu saltfiskútflytjendanna (Kveldúlfur>
Alliance og Fisksölusamlögin við Faxaflóa)
allra helstu útgerðarmanna með það fyrir auguú1
að koma sem fyrst þeirri skipan á að allur fiskuti
sem fluttur væri út, yrði seldur af einum aðilu-
Niðurstaðan varð sú að í júlibyrjun 1932 var koiU'
ið á bráðabirgðasamtökum á þann hátt að fimin
menn skipuðu nefnd til að annast fisksölunai
bankastjórarnir Magnús Sigurðsson og Helg1
Guðmundsson auk þeirra Kristjáns Einarssonari
Richards Thors og Ólafs Proppé sem fulltrúa
þriggja stærstu útflutnings- og framleiðslufélag'
anna. Sölusamband íslenskra fiskframleiðendai
öðru nafni Fisksölunefndin, var orðið að veru-
leika.
Sölusambandi íslenskra fiskframleiðanda tókst
68 — ÆGIR