Ægir - 01.02.1983, Blaðsíða 58

Áhrif veiða á lífkeðjuna
Því miður er sáralítið vitað um mikilvægi marsíl-
isins sem fæðu fyrir sjófugla, fiska og sjávarspen-
dýr og vantar tilfinnanlega meiri rannsóknir á því
sviði. Talsverðar líkur má leiða að því að kría,
lundi og annar svartfugl veiði fyrst og fremst ókyn-
þroska fisk þ.e. seiði og eins árs gömul síli. Senni-
legast er að þorskur, ufsi, ýsa, skarkoli og ýmsir
aðrir fiskar sæki í alla aldursflokka og selur fyrst
og fremst í fullorðin síli.
Ef þetta er nokkuð nærri lagi myndu veiðar hafa
lítil áhrif á fæðuöflun fugla en gætu haft áhrif á
fæðuöflun ýmissa fiska. Vitað er að við Suðvestur-
og Suðurland er síli fæða þorsks, ýsu, skarkola og
fleiri tegunda sérstaklega síðla sumars og á haust-
in. Upplýsingar vantar til þess að hægt sé að meta
hvað sílið er mikilvægt í fæðu þessara fiska, en til
þess að framboð af marsíli sem fæðu fyrir þessa
fiska minnki svo nokkru nemi, þyrftu að koma til
veiðar svipaðar og í Norðursjó þ.e. mikil sókn í
stofninn og veruleg sókn í ókynþroska hluta
stofnsins.
Veiðarfceri og óæskileg aukaveiði
í Norðursjó og við tilraunaveiðarnar hér við
land hefur verið notuð mjög fínriðin botnvarpa.
í Norðursjó veiðist með sandsílunum þorskur,
ýsa, lýsa, ufsi, síld, makríll og fleiri tegundir t.d.
flatfiskur. Ekki hefur verið litið á þessa aukaveiði
sem verulegt vandamál nema einna helst stað- og
tímabundna veiði á síldarseiðum og eins árs síld.
Norðmenn veiddu 1979 100 þúsund tn, 1980 145
þús. tn. og 1981 53 þús. tn. af sandsílum í Norður-
sjó. Samkvæmt upplýsingum frá þeim var aukaafli
þessi ár 1—2%.
Við tilraunaveiðarnar hér 1978—1980 reyndist
aukaafli vera talsvert vandamál og var aukaafli,
sérstaklega 1980, meginástæða fyrir því að tilraun-
unum var hætt 1981. Raunin var reyndar sú að á
meðan góður sílisafli fékkst var sílið hreint og
aukaafli óverulegur eins og kemur fram i töflum 5,
6 og 7 hér að framan, en þegar lítið fékkst af sili
var aukaaflinn verulegt vandamál og alls óviðun-
andi. Þannig var ástandið t.d. 1980, þegar mjög
lítið fékkst af síli, alveg óviðunandi. í aukaaflan-
um var ýsa mest áberandi og alvarlegast að oft bar
mikið á smáýsu í aflanum, einnig fékkst síld, lýsa,
sandkoli og fleiri tegundir.
Marsílið er sundmagalaust og lóðar því illa á
því, þó kemur það fram sem ryklóðning á dýptar-
mæli þar sem mikið er af því. Þegar veiðarnar voru
stundaðar lóðaði ekki eingöngu á sílinu við boti1
heldur voru lóðningar uppi um allan sjó yfir daS'
inn. Á næturnar hvarf sílið alveg og hefur annat'
hvort leitað upp undir yfirborð eða grafið sig |
botninn. Ekki hefur verið reynt að veiða sílið upPJ
í sjó t.d. í nót eða flotvörpu. Með veiðum í ÞesSI
veiðarfæri væri sennilegast hægt að losna að mestu
við aukaafla þ.e. flestar tegundir nema síld. Eius
og kemur fram í töflu 3 er sílið við Suðurland,sef'
staklega við Ingólfshöfða, það stórt að það héldist
sennilega í smáriðinni loðnunót. Hafrannsókn^'
stofnunin hefur lagt til að fengið verði nótaskip11
að reyna þessar veiðar í sumar.
Danir fá stóran hluta af sínum sandsílisafla í
og júni. Seley reyndi veiðar fyrir Suðausturlandi1
maí og júní 1979. Sílið sem fékkst i maí var mjö£
rýrt og horað eftir veturinn (sjá töflu 4), fita ufl1
1.1%. Um 58% af aflanum var eins árs sili senn1'
legast nýgengið að Suðausturlandi. í júlí og ágús'
1979 var silið aftur á móti 7—8% feitt og búið &
taka út sumarvöxtinn. Eins og sést á töflu 3 var
eins árs síli þá aðeins 22% af aflanum. í ágúst oí
september fer sílið að þroska kynfæri og horast Þa
aftur. Ef sílið reynist veiðanlegt i júlí og ágúst et
það heppilegasti timinn fyrir veiðar.
HELSTU HEIMILDIR:
Eyjólfur Friðgeirsson, 1979. „Notes on capelin and sand^
larvae collected in lcelandic waters 1976—1979.“ l.C.E s'
C.M. 1979/L:28.
Eyjólfur Friðgeirsson, 1980. ,,On sandeel in O-group survö'
in lcelandic and adjacent waters 1970—1979.“ l.C.E.S. C.^ '
1980/G:15.
Hermann Einarsson, 1951. „The post-larval stages of san^
eels (Ammodytidae) in Faroe, lceland and W-Greenland V'a1
ers.“ Acta Naturalia Islandica Vol. 1 — No. 7 1951.
Hermann Einarsson, 1955. „On the post-larval stages a
Ammodytes lancea Cuvier." Acta Naturalia Islandica Vol-
— No. 1. 1955.
Hjálmar Vilhjálmsson, Jutta V. Magnússon, Eyjólfur Fr^
geirsson, 1980. „Report on the O-group fish survey in lcelandlC
and East-Greenland waters, August 1980.“ l.C.E.S. C.^ '
1980/H:64.
ENGLISH SUMMARY
Sandeels
Three species of sandeels are found at Iceland. Ammodyte'
tobianus, Ammodytes marinus and Hyperoplus lanceolatus- Á
tobianus and H. lanceolatus are uncommon but A. marinus
among the most common fishes at Iceland. The former
species are only found at S- and SW-Iceland but A. marinus11
around Iceland.
Framhald á bls■ 6
106 —ÆGIR