Ægir - 01.10.1985, Blaðsíða 36

ust að kröftum í stað þess að slitna
og urðu afrenndir og ódrepandi.
Það var sagt um Aðalstein, að
fjórtvinningsmöskvar hefðu slitnað
undan fingrum hans, þegar netið
tók að renna út. Líka var það sagt
og þá sögn geta staðfest núlifandi
menn, að hann hafi eitt sinn
kastað einn út forvængnum.
Mönnum gekk oft illa á síðutogur-
unum að koma út forvængnum,
ekki síst meðan það var lenska að
kasta honum á undan afturvængn-
um í stað þess sem létti verkið og
síðar varð, að menn köstuðu
afturvængnum fyrst.
Nú var einhverju sinni, eftir að
Aðalsteinn var orðinn skipstjóri
að honum þótti illa ganga að
koma út forvængnum og kom
hlaupandi ofanúr brú, ruddi frá
mönnum og gekk einn undir
bobbingalengjuna og bar væng-
inn allan út fyrir lunninguna.
Ingvar Pálmason skipstjóri,
sem nú er nýlátinn var tveggja
manna maki að burðum, og kall-
aði ekki alla menn sterka, og orð-
aði það eitt sinn, þegar hann var
spurður um kraftamenn, að hann
hefði nú ekki þekkt marga, en
„hann Aðalsteinn Pálsson var
sterkur." En þeir voru nú fleiri
sterkir en Aðalsteinn, þótt hér
verði ekki raktar sögur af krafta-
mönnum þessa tíma heldur beðið
annars tækifæris.
Þegar kom að belgnum fór net-
drátturinn verulega að þyngjast,
því í belgnum lá fiskur, sem þurfti
að draga niður í pokann.
Sú hugsun var máski ekki yfir-
þyrmandi á fyrstu togurunum, að
finna upp aðferðir til að létta
mönnum verkin, en hins vegar
sú að hraða þeim og hefur þess
áður verið tilgetið, að það hafi
verið meginorsökin að ýmsum
endurbótum.
Þar sem það gekk oft seint að
ná inn belgnum á höndum, þá
fundu menn upp snörluna.
Snörlan var vírmanilla með
krók í endanum og var honum
slegið undir netið og yfir það utan
við borðstokkinn og króknum
húkkað á snörlulegginn, sem lá
upp í ferlaufu í keishorninu,
leggnum svo slegiðá spilkoppinn
og netið híft saman og upp. Fær-
urnar voru stuttar, aðeins frá
borðstokknum uppí ferlaufuna
eða sem svaraði breidd gangsins,
og varð þvi að færa snörluna tvf-
eða þrívegis, eftir aðstæðum, en
samtflýtti þetta netadrættinum og
létti hann.
Það tel ég víst, að þetta heiti,
snarla sé dregið af nafnorðinu
„snöru" og sögninni „að snara."
Mikil líking er í verkinu með
snörlunni og er í merkingu þess-
ara orða. Það er brugðið snöru á
netið og það snarað saman um
leið og híft er. Mörg ensk heiti
kunna að vera á snörlunni, en
mér er ekki kunnugt um annað
orð en snottler og það trúleg3
skylt orðinu snotter, sem merkir
pikkfalur á gaffalsegli, en l'ka
lykkjuna, sem ránni á rásegli var
stungið í. Það heyrir nú undk
aðra menn en hér skrifar að kafa
djúpt í enskar orðmyndanir, en
íslenska orðið er örugglega ekki
dregið af því enska, enda ekki lík-
legt að snarlan sé fundin upp
af
Englendingi, þótt svo geti verið.
Það var svo ekki fyrr en löngu
eftir að snarlan komst í gagnið'
líklega ekki fyrr en á fjórða ára-
tugnum, að menn fóru að nota
járnkróka við netdráttinn. Járn-
krókarnir voru fyrst illa séðir a'
sumum skipstjórum, sem voru
hræddir um og kom svo sem fyr,r'
að menn misstu þá úr höndum
sér, þegar netið kipptist út og
skipstjórarnir óttuðust, að þeir
yllu rifrildi í netinu, en það var
óþarfa viðkvæmni.
Um mataræði, fatnað og kaup tog-
aramanna og sjóhæfni skipanna
8. þáttur
Soðning og aftur soðning
Mataræðið á togurunum 1907
var hið sama, eða átti að vera það
sama og á ensku togurunum, en
varð það máski ekki í raun, því að
íslenska kokkastéttin uppalin við
skútusnarlið var lítið uppá
breyttan mat í fyrstu, héldu mest
uppá soðninguna, að þeir sögðu
gömlu mennirnir.
A nóttum og í morgunmálið var
te og brauð með miklu áleggi,
skyrhræran kom ekki fyrren síðar
í árbítinn, um hádegið var kjöt,
oftast saltkjöt, einkum þegar fór
að líða á túrana. Meðan erfitt var
að geyma kjöt óskemmt, nema '
salti, var saltkjötsátið mikið á tog'
urunum fyrrum og bilaður mag'
mátti kallast atvinnusjúkdómut
togaramanna ásamt biluðu bak'-
Það varð eitthvað undan að láta 1
vömbinni, eins og menn
hökkuðu í sig kjötið, þegar þejr
komu í hádegismatinn, svang'r
undan nóttinni, teið og brauðið
stóð ekki lengi með þeim, og þe,r
gleyptu í sig matinn á nokkrum
mínútum, effiskur varádekki. Tu
kvöldmatar var oftast eða ævin-
lega hafður fiskur.
Þeir menn sem kunnu frá a^
584-ÆGIR