Ægir - 01.10.1985, Blaðsíða 38

verið talinn enda langlærður hjá
Englendingum, hann hafði 108
krónur, Jóel Jónsson, síðar sjálfur
togaraskipstjóri, hafði 75 kr. og
svo einir fimm af hásetunum með
65 kr., svo voru strákarnir Guð-
mundur Jónsson með 50 kr. og
Jón Tómasson með 50 kr. Kaup
Sigurðar Hanssonar er illskiljan-
legt, 40 kr., því að Sigurður var
áreiðanlega búinn að vera lengi
með Englendingum og vanurtog-
aramaðurorðinn. Kolamokarinn,
Sigurbjarni Guðnason, var með
65 kr., 2. maksinmeistari, Fredrik
Jensen með 100 kr. 1. maskin-
meistari, Ólafur Jónsson, með
160 kr., 2. stýrimaður og jafn-
framt bátsmaður, Bergur Pálsson,
hafði 126 kr., 1. stýrimaður, Kol-
beinn Þorsteinsson, hafði 150 kr.
og prósentur af nettóafla, hvernig
svo sem hann hefur verið reikn-
aður.
Lifrarhlutur var enginn fyrstu
árin, eins og sjá má af ráðningar-
samningum og aflaskýrslum,
lifrin ekki hirtásumum skipanna,
t.d. á Forsetanum 1907 og 1908
eða útgerðin tók hana til sín
(Coot). Svo virðist sem mönnum
hafi verið borgað kaup eftir því
sem andinn inngaf skipstjóran-
um. Hann hefur metið karlana í
fjöru. Sjálfsagt þekkt þá flesta og
kannski hafttil hliðsjónarsjóferða-
vottorð eða sjóferðabækur, en í
þær var skráð sitthvað um ágæti
manna eða öfugt.
Við ákvörðun mánaðarkaups-
ins mun einhver hliðsjón þó hafa
verið höfð af fastakaupi fullgildra
háseta og viðvaninga á fragt- og
farþegaskipum þess tíma og í
stöku tilviki einnig af kaupinu á
ensku togurunum. Þar var „third
hand" fullgildur háseti með 21
sh. á viku og að auki sem svaraði
10 sh. í lifrarhlut. í shilling voru
90 aurar og þetta svarar því til
meðalhíru 28 kr. ísl. á viku eða
um 112 kr. á mánuði sem er
svipað og Páll Jónsson hafði á
Forsetanum. Páll hefur verið í
aðstöðu til að heimta sama kaup
og greitt var á enskum togurum
en yfirleitt var kaup manna á
Forsetanum lægra en gerðist á
ensku togurunum. Þess er þó að
gæta að úthaldið var ekki eins
jafnt á ensku togurunum og þeim
íslensku.
Forsetanum og Marzinum var
haldið úti nær allt árið og úthald
togaranna var yfirleitt þannig
ársúthald, aðeins stoppað tíma ur
sumrinu til að þrífa, þar til kom
fram í kreppu, að þeir voru
bundnir tímum saman vegna
verðfalls og aflaleysis.
Togararnir fóru á saltfiskvertíð-
ina í byrjun febrúar og voru að
framí endaðan maí eða byrjun
júní, þá varskipiðþrifiðogdyttað
að ýmsu sem lagfæra þurfti, síðan
verið á síld framí september, og
þá tók við ísfiskirí allt haustið til
áramóta og áfram út janúar i
byrjun næsta árs.
Því er það, að þótt kaupið sýn-
ist hafa verið lágt á togurunum
þá höfðu menn yfirleitt meira upp
á þeim en öðrum fiskiskipum.
Hlutir á árabátunum og vélbát-
unum, sem voru sem óðast að
koma á þessum sama tíma og
fyrstu togararnir, gátu orðið meiri
á vetrar- og vorvertíð en nam
kaupinu á togurunum á sama
tíma í miklum aflaárum í hinum
einstöku verstöðvum, en
árstekjur sjómanna á þessum
bátum náðu sjaldan kaupi togara-
manna fyrir árið og oftast miklu
minna. Sama var að segja um
tekjurmannaáskútunum. Þarvar
algengt að menn hefðu upp 3-
400 krónur á 8 mánaða úthaldi
og í góðum aflaárum 5—600
krónur. Þá var það og til á skút-
unum að hörðustu færamenn
hefðu upp 1000 krónur en líka
hitt að þeir linustu hefðu ekki
nema 200 krónur eða svo.
Þótt ekki kæmi til lifrarhlutur
sem hét á fyrstu togurunum, þa
höfðu menn þar til jafnaðar meira
upp en aðrir fiskimenn og meira
en landverkafólk þó vinna vaeri
stöðug.
Eftir að komin var regla á lifr'
arhlutinn, þá gerði hann sem
svaraði 10-12 krónur á mánuði
og fastakaupið þá 70 krónur hja
586-ÆGIR