Ægir - 01.04.1987, Blaðsíða 42

226
ÆGIR
4/87
Björn Jóhannesson • Ingimar Jóhannsson:
Heimsókn í
skoska
laxarannsóknarstöð
1. Inngangsorð
Dr. John E. Thorpe, forstöðu-
maður laxarannsóknarstofnunar-
innar í Pitlochry í Skotlandi, er
víðkunnur vísindamaður á sviði
Iífeðlisfræði og eldi laxaseiða.
Höfundum þessarar greinar
höfðu borist allmargar nýlegar
ritsmíðar eftir Dr. Thorpe, ásamt
skyldum greinum eftir aðra vís-
indamenn, og eftir nokkur bréfa-
viðskipti varð það að ráði, að við
heimsæktum Pitlochry stofnun-
ina. Dr. Thorpe eyddi öllum deg-
inum 30. mars 1987 í viðræður
viðokkurogtil þessaðsýnarann-
sóknarstöðu og ræða rannsóknar-
verkefni stofnunarinnar. Frá
þessum viðræðum og skoðana-
ferðum er hér drepið á nokkur
atriði, sem við teljum að eigi
erindi til hérlendra laxaframleið-
enda. Annarra atriða - sem að
vísu eru áhugaverð en varða
íslenskan laxaiðnað lítið að svo
stöddu-erhinsvegarekki getið.
2. Mikilvæg spurning
Megináhugamál eða spurning
okkar var að leita upplýsinga um
það, hvernig íslenskar laxeldis-
stöðvar gætu best nýtt hérlenda
aðstöðu - sem grundvallast á
jarðhita og köldu lindarvatni - til
þess að framleiða fyrsta flokks
sjógönguseiði eftir eins sumars
eldi (svokölluð 1 + seiði). Vegna
skorts á jarðhita í öðrum laxa-
löndum við norðanvert Atlants-
haf eru þar einkum framleidd
gönguseiði eftir 2ja sumra eldi
(svokölluð 2+ seiði). Þess er
raunar ekki að vænta, að erlend
reynsla geti gefið viðhlítandi svör
við spurningu okkar um 1 + seiði,
með því að annars staðar eru ekki
tiltækar sambærilegar náttúrlegar
aðstæðurog hérlendis. Entrúlega
eru ýmis grundvallaratriði eða
lögmál varðandi IífsferiI laxa-
seiða hin sömu í ýmsum löndum,
einsogt.d. á íslandi ogSkotlandi.
Verður hér drepið á nokkur slík
grundvallaratriði.
3. Breytilegur vaxtarhraði
Laxeldismenn munu veita því
eftirtekt, að laxaseiði vaxa mis-
jafnlegaörtviðsömuskilyrði. Dr.
Thorpe hefur kannað þetta atriði
allítarlega fyrir alsystkini, þ.e.
seiði undan sömu hrygnunni.
Strax í ágúst á fyrsta sumri seið-
anna fer hluti þeirra að vaxa
hraðar en afgangurinn. í október
er þessi munurorðinn greinilegur
og eykst síðan jafnt og þétt þar til
í apríl á næsta ári, að meðallengd
stórvaxnari hópsins er orðin um
10 cm , en um 7 cm fyrir þann
smávaxnari (sjá línurit). Hetur
síðarnefndi hópurinn raunarekk-
ert vaxið á tímabilinu frá október
þar til í apríl á næsta ári. Stor-
vaxnari hópurinn silfrast (smoltad
svo, og honum er sleppt til sjávar
eftir rúmlega eins árs eldi (sem 1+
seiði), en sá smávaxnari tekur
mikinn vaxtarkipp á tímabilm11
frá apríl til desember og siltrast
sem 12—13 cm 2ja sumra seiðL
eða 2+ seiði. Þess má geta, a
meðallengd umræddra seiða-
hópa verður nokkru meiri en ae
ofan greinir, þegar þau ganga •'
sjávar, eða 11—12 cm fyrir 1 +
seiði en um 13-14 cm fyrir 2 +
seiði. Þetta þættu smávaxin seiö'
í íslenskum eldisstöðvum, en 1
Skotlandi er yfirborðsvatn, seu1
notað er í eldisstöðvum, mj°8
kalt yfir vetrarmánuðina.
Dr. Thorpe og samstarfsmenu
hans hafa staðreynt, að það er
sumpart erfanlegur eiginleiku
hversu mikill hluti seiða falla !
hraðvaxna hópinn og hve mik'1
hluti í þann seinvaxna. Fræðileg3
séð er því unnt að velja þannig
undaneldisfisk, að flestir afkom'
endanna lendi í hraðvaxnan
hópnum. Slíkt er þó aðeins á ferl