Ægir - 01.07.1989, Qupperneq 24

364
ÆGIR
7/89
Línurit 6
bátaflota sinn á djúprækju og létu
botnfiskkvóta hans af hendi við
útgerðaraðila sunnanlands og
vestan gegn því að þeir veiddu
fyrir þá og leggðu inn afla af bát-
unum til rækjuvinnslu sömu aðila.
Beint eða óbeint eiga rækjuvinnslur
á Norðurlandi vestra megnið af
aukningu bátaflotans norðan-
lands. Eðli þessarra viðskipta
breyttist með tilkomu kvóta á
djúprækju auk þess sem umtal-
svert verðfall varð á rækju seinni
hluta árs 1987.
Heildarútleiga kvóta var 64.181
þorskígildistonn eða um 13% af
heildaraflamarki 1988. Útleigður
kvóti djúprækju var 5.716 tonn
eða með þeim reiknistuðlum sem
annarstaðar eru notaðir í þessari
grein, 10.974 þorskígildistonn
eða 15.9% af heildarúthlutun afla-
marks á djúprækju. Kemur það á
óvart í Ijósi þess að einungis 73%
af heildaraflamarki djúprækju
náðist á árinu.
Að lokum birtist hér línurit
7, þar sem heildaðir eru útleigðir
kvótar á árunum 1984-1988.
Fyrirfram var af höfundi búist við
að öndvert samband væri milli
sölu kvóta sem sýnd er á línuriti 1
og leigu kvóta á línuriti 7. Slíkt er
þó einungis greinilegt í einu til-
felli, eða á Norðurlandi vestra.
Norðurland eystra og Reykjanes
sýna einstefnu í viðskiptum með
kvóta, þannig að útgerðarmenn á
Norðurlandi eystra gera hvort-
tveggja að taka á leigu meiri kvóta
en þeir leigja út og að kaupa meiri
kvóta en þeir selja. Öfugt á sér
stað með útgerðarmenn á Reykja-
nesi. Hvort sem um er að ræða
öndvert samband milli leigu kvóta
og eignaviðskipta með kvóta eða
jákvætt samband, þá er auðvelt að
skýra bæði þessi tilvik.
Öndverða sambandið skýrist af
óeðlilegu fyrirkomulagi viðskipt-
anna, þannig var aðilum á
Norðurlandi vestra og Vest-
fjörðum umbunað sérstaklega í
kvótakerfinu, þar sem enginn
kvóti var á djúprækjunni. Meðan
djúprækjuveiðarnar voru frjálsar
var þessum aðilum kleift að kaupa
báta með botnfiskkvóta og senda á
djúprækju og greiða bátana síðan
að hluta með því að leigja
kvótann. Taka verður fram að
áður en kvótakerfið komst á voru
þessir aðilar með megnið af
allri rækjuvinnslu í landinu og
lágu auk þess vel við miðunum.
Til að styðja þessa kenningu nægir
að benda á að rækjuvinnslu-
stöðvar spruttu eins og gorkúlur
upp um allt land á kvótaárunum
og annar hver bátur yfir 150 tonn,
var kominn með rækjufrystingu
um borð, áður en kvóti var settura
djúprækju. Hversvegna Vesttir
ingar gengu ekki á lagið er hu in
ráðgáta.
Varðandi seinna sambandið, Pa
er því til að svara sem rakið var 1
upphafi greinarinnar, að líklegr‘1
sé að viðbótarafli sé því dýrmætaj|
sem fjárfesting er „nýrri". Rökre^
er að nýkeypt skip þurfi á auknun
tekjum að halda til að stan ^
undir föstum kostnaði og málið 7
leyst með því að leigja kvota^
(Samanber dæmið sem tekið va
fyrr í greininni).
Ari Arason-