Ægir - 01.03.1993, Qupperneq 20

Rafn A. Sigurðsson
Útflutningur ársins
Þegar á árinu 1990 var fyrirsjáan-
legur mikill samdráttur í lagmetisút-
flutningi okkar vegna markaðstaps í
Bandaríkjunum og falli Sovétríkj-
anna. Þessi þróun var endanlega stað-
fest á nýliðnu ári. Heildarútflutn-
ingsverðmæti landsmanna á lagmeti
1992 nam um 1400 milljónum
króna að fob-verðmæti, jókst örlítið í
krónurn talið milli ára. Skipting á
helstu markaðssvæði sést á nreðfylgj-
andi töflu. (Tölur frá 1991 og 1990
til samanburðar.)
Eins og sjá má hefur þróunin orð-
ið þannig að útflutningur til Evrópu
er orðinn allsráðandi í iðnaðinum, en
skiptingin rnilli EFTA og EB er
þannig að til Evrópubandalagsins er
flutt út fyrir u.þ.b. 1.188 milljónir
eða 85% af heildarútflutningnum.
Mikill samdráttur varð í sölu til
Bandaríkjanna. Hætt var við að
framleiða hérlendis niðursoðin reykt
síldarflök (kipper snacks), sem hefur
verið uppistaðan í lagmetisútflutn-
ingi vestur urn haf allt frá 1965.
Norðurstjarnan í Hafnarfirði hóf þá
niðursuðu á afurð þessari fyrir norska
fyrirtækið Bjelland/King Oscar.
Óhagstæð gengisþróun olli því að við
töpuðum þessum markaði til
kanadískra framleiðenda, sem gátu
boðið mun hagstæðara verð á öllum
síldarafurðum til Bandaríkjanna.
Framleiöendur - afkoman
Á árinu varð mikil uppstokkun
meðal framleiðenda hérlendis.
Nokkrar verksmiðjur hættu fram-
leiðslu og breytingar urðu hjá öðr-
um. Þeir aðilar, sem hafa hingað til
byggt rekstur sinn á síldarframleiðslu
til útflutnings, eru allir að mestu
hættir framleiðslu, m.a. varð K. Jóns-
son & Co. hf. á Akureyri gjaldþrota í
byrjun mars sl. Þegar þetta er ritað er
enn óvíst með hvaða hætti eða hvort
niðursuðuverksmiðjan á Akureyri
verður rekin áfram með óbreyttu
rekstrarfyrirkomulagi.
Uppistaðan í útflutningi á niður-
soðinni og niðurlagðri síld hefur ver-
ið framleiðsla til Sovétríkjanna, en
ekki hefur enn tekist að byggja upp
ný viðskiptasambönd fyrir þessar
hefðbundnu lagmetisafurðir til Rúss-
lands eða annarra ríkja Austur-Evr-
ópu eftir hinar miklu þjóðfélags-
breytingar þar um slóðir. Markaður-
inn er enn fyrir hendi en ekki hefur
auðnast að finna viðskiptununr far-
sælan farveg að nýju. Hinsvegar hef-
ur nokkuð magn af niðurlagðri síld
farið inn á EFTA markaðina í Finn-
landi og Svíþjóð. Jafnframt tókst að
selja lítið magn af niðurlögðum síld-
arflökum í plastfötum til Danmerkur
á árinu.
Á árinu 1992 urðu þær breytingar
á Isafirði að Niðursuðuverksmiðjan
hf. varð gjaldþrota og nýtt fyrirtæki,
Ritur hfl, yfirtók eignir verksmiðj'
unnar. Þannig tókst að tryggja áfranr-
haldandi afgreiðslu á mikilvægum
samningum á niðursoðinni rækju fra
fsafirði til Þýskalands og Frakklands,
sem Niðursuðuverksmiðjan hfl hefur
framleitt undanfarin ár. Sölusamtök
lagmetis höfðu þá rekið verksmiðj'
una í u.þ.b. eitt ár með sérstöku sani'
komulagi við helstu lánardrottna.
Hið nýja félag, Ritur hfl, rækjuverk-
smiðja, sem er í eigu heimamanna
auk Sölusamtaka lagmetis, íslensks
Marfangs hfl, Ögurvíkur hf. og H'
landsbanka, mun byggja sinn rekstur
Skipting útflutnings á lagmeti til helstu markaössvœöa
1992 1991 1990
EB/EFTA 94,0% 85,0% 70,0%
Austur-Evrópa 0,3% 0,5% 15,0%
Ameríka 4,7% 13,5% 14,0%
Annað 1,0% 1,0% 1,0%
122 ÆGIR
3. TBL. 1993