Tímarit lögfræðinga - 01.12.1979, Page 5

TIMAHIT-w
4. HEFTI 29. ÁRGANGUR DESEMBER 1979
BAGALEG ÓVISSA
Vaxtaákvörðun í dómi Hæstaréttar 13. nóvember s.l. í svokölluðu Nichimen-
máli hefur orðið tilefni opinberrar umræðu, sem er þess virði, að lögfræðingar,
og alþingismenn og aðrir laga- og reglugerðasmiðir gefi henni gaum.
í máli þessu var krafist greiðslu í dollurum á andvirði síldarnótar. Þá var
krafist 2% dráttarvaxta á mánuði. í dómi Hæstaréttar var stefndu gert að greiða
tiltekna fjárhæð, er tilgreind var í dollurum, ásamt vöxtum, sem ákveðnir voru
í samræmi við þessi ummæli í forsendum dómsins: „Samkvæmt langri dóm-
venju skulu vanskilavextir af kröfum vegna lausafjárkaupa reiknast hinir sömu
og innlánsvextir innlánsstofnana af almennum sparisjóðsbókum. Hefur þessi
regla einnig verið látin gilda, þótt greiðslu skuli inna af hendi miðað við er-
lenda mynt.“ Ágreiningur var meðal dómenda um það, hvort rétt væri að dæma
sömu vexti af kröfum í erlendri mynt og af kröfum í íslenskum krónum, en niður-
staðan varð sú, eins og fram er komið, að fyrri kosturinn var valinn.
Því er ekki að leyna, að nokkur rétiaróvissa er um vexti, og verður það vafa-
efni áleitnara, er verðbólgan magnast. Er þess fyrst að gæta, að í 13. gr. laga
um Seðlabanka íslands nr. 10/1961 segir: „Seðlabankinn hefur rétt til að
ákveða hámark og lágmark vaxta, sem innlánsstofnanir mega reikna
af innlánum og útlánum. Nær þetta vald einnig til að ákveða hámarksvexti
samkvæmt lögum nr. 58 1960 Með lögum nr. 71/1965 var gerð breyt-
ing á ,,okurlögunum“ nr. 58/1960. Segir nú í 5. g:. þeirra, að dáttarvextir
fari eftir ákvörðunum Seðlabankans skv. 13. gr. laga nr. 10/1961. Önnur
lagaákvæði koma hér vart til skoðunar, þó að ekki hafi verið afnumin ýmis
önnur vextaákvæði t.d. í 38. gr. kaupalaganna um 5% og 6% ársvexti. Þó má
minna á, að nú ber bankastjórn Seðlabankans að hafa að leiðarljósi 6. og
7. kafla laga nr. 13/1979 um stjórn efnahagsmála o. fl. Af því, sem hér hefur
verið sagt um lagaákvæði, er Ijóst, að valdið til að setja reglur um vexti hefur
verið framselt Seðlabankanum. Bankastjórnin hefur þó ekki séð ástæðu til
að birta alrr.ennar regiur um vexti. Virðist hafa verlð talið, að nóg væri, að
frá bankanum kæmu reglur um vexti á þeim sviðum, sem mestu skipta fyrir
lánamarkaðinn í landinu. Þetta hefur stundum reynst bagalegt, og hefur dóm-
161