Tímarit lögfræðinga - 01.12.1979, Blaðsíða 23

gagnvart starfsmanni sínum, ef hann slasast í starfinu vegna bilunar
eða galla tækis, er vinnuveitandinn á. Hér á eftir verður orðið tæki
notað í allvíðtækri merkingu. Tæki getur því merkt vélar, áhöld, efni
og ýmsa aðra muni, þ. á m. hluti, sem tilheyra fasteign.8
Ætla verður, að hlutlæga ábyrgðarreglan eigi því aðeins við, að bilun
eða galli sé orsök slyss en gildi almennt ekki um slys af völdum notk-
unar tækis.9 Aðrar almennar ályktanir verða naumast dregnar af þess-
um dómum. Enginn þeirra sker t.d. úr því, hvort vinnuveitandi sé
bótaskyldur án sakar, ef bilun veldur tj óni á munum í eigu starfsmanns
vinnuveitanda eða þriðja manns. Ekki hefur heldur verið skorið úr
um, hvort vinnuveitandi er einnig skaðabótaskyldur eftir hlutlægri
reglu vegna bilunar, sem veldur öðrum en starfsmönnum hans líkams-
tjóni, en telja má það afar sennilegt.10 Þá veita mál þessi ekkert svar
við því, hvort vinnuveitandi yrði gerður ábyrgur á hlutlægum grunni,
er tjón hlýst af bilun í tæki, sem hann notar í rekstri sínum, ef tækið
er í eigu annars aðila (vinnuveitandi hefur tækið t.d. að láni eða leigu).
Það vekur athygli, að hæstaréttardómarnir um hlutlæga ábyrgð vegna
bilunar varða allir tæki eða áhöld, sem í Danmörku og víðar hafa verið
flokkuð sem áhættusöm.* 11 Er því ekki vitað, hvort hlutlæg ábyrgðar-
regla sökum bilunar eða galla gildir um öll tæki eða hvort hún er ein-
skorðuð við tæki, sem hafa í för með sér hættu umfram það, sem geng-
ur og gerist um dauða hluti.
Það kemur ekki á óvart, að felld er hlutlæg ábyrgð á varnaraðila í
þessum dómum. 1 settum lögum eru dæmi um, að gert er ráð fyrir,
að tjón af völdum bilunar eða galla tækis leiði til skaðabótaábyrgðar,
sbr. 67. gr. umferðarlaga nr. 40/1968 („enda þótt . . . tjónið verði eigi
rakið til bilunar eða galla í tækinu eða ógætni ökumanns.“). Ákvæðið
er óbreytt frá 1958, sbr. 67. gr lága nr. 26/1958.12 Þessi orð 67. gr.
8 Sbr. til hliðsjónar skilgreiningu hjá Vinding Kruse, bls. 218.
9 Ath. til hliðsjónar Vinding Kruse, bls. 272.
10 Sbr. t.d. ráðagerð í Hrd. 1971, 1057, héraðsd. bls. 1077.
11 Sbr. t.d. J0rgen Trolle, Risiko & skyld i erstatningspraxis, 2. útg., Khöfn 1969.
bls. 370—1.
12 Þegar árið 1941 er í lögum vikið óbeint að bótaábyrgð vegna bilunar, sbr. 1. mgr.
34. gr. bifreiðalaga nr. 23/1941, sem hljóðar svo: „Hljótist slys eða tjón af notkun
bifreiðar á mönnum eða mimum, er sá, sem ábyrgð ber á henni, skyldur til að bæta
það fé, nema leitt sé í ljós, að slysi eða tjóni hefði ekki orðið afstýrt, þótt bifreiðin
hefði verið í lagi og ökumaður sýnt fulia aðgæzlu og varkámi." Þótt ákvæði þetta feli
ekki í sér reglu um ábyrgð vegna bilunar (án sakargrundvallar), má álíta það vís-
bendingu í þá átt.
179