Tímarit lögfræðinga - 01.12.1979, Side 28

framleiðanda eða verslun, sem ekki framleiddi hlutinn. 1 hinum þremur
dæmunum ber verktaki ábyrgð skv. reglunni um vinnuveitandaábyrgð,
en vinnuveitandi slasaða hefur keypt hina „gölluðu" þjónustu af verk-
takanum. Telja má jafneðlilegt, að vinnuveitandi beri ábyrgð gagnvart
starfsmanni sínum vegna slyss, er hlýst af umræddum vanbúnaði á
vinnustað sökum mistaka sjálfstæðs verktaka, sem þar hefur starfað,
og slyss, er stafar af mistökum við framleiðslu vinnutækis. 1 raun og
veru er sáralítill munur á dæmunum finim. Það sést m.a. af saman-
burði á 3. og 4. dæmi. Þau eru í meginatriðum eins, að því frátöldu, að
hina seku þriðju menn má telja til tveggja hópa, annars vegar verk-
taka og hins végar framleiðanda. Það sama kemur í ljós, þegar litið
er á dæmi 1 og 2. Lítill munur er á því hvort ástæðan fyrir bilun lyftu
eða tréskilrúms er sú, sem í dæmunum greinir, þ.e. gáleysi viðgerðar-
manns (þess, sem setur upp tæki) eða starfsmanns/framleiðanda (t.d.
er of veikur burðarvír fylgir lyftu frá framleiðanda eða að svo lélegt
efni er notað í skrúfur, að þær fullnægja ekki lágmarkskröfum um
styrkleika). I öllum tilfellunum verður slys vegna þess að eitthvað
fer úrskeiðis. Tjón hlýst af hlut, sem á að vera í lagi, en er það ekki,
af því að einhverjum hefur orðið á gáleysi. Orsök tjóns er með öðrum
orðum bilun eða galli.
Benda má á eitt atriði, sem greinir 1.—3. dæmi frá 4.—5. dæmi. I
hinum fyrrnefndu verða mistökin á vinnustað tjónþola (að vísu e.t.v.
löngu áður en slys bar að höndum), en í síðarnefndu dæmunum gerast
mistökin á framleiðslustað tækis. Eigi verður séð, að þessi munur á
atvikum renni stoðum undir mismunandi meðferð á kröfum tjónþola.
Ef eitthvað er, mætti telja það standa vinnuveitanda nær að bera
ábyrgð vegna mistaka sem verða af hendi viðsemjanda hans á vinnu-
svæði eða í húsakynnum vinnuveitandans en mistökum framleiðanda,
sem kann að vera í öðru landi og vinnuveitandi hefur e.t.v. ekki haft
nein bein viðskipti við.
Munur á dæmum 1—3 og dæmum 4—5 verður jafnvel enn minni, ef
forsendum er breytt þannig, að lagt er til grundvallar, að bilun hafi
valdið slysi, en í öllum tilvikunum sé ókunnugt um orsök bilunar. Þá
myndi væntanlega enginn ágreiningur verða um að leggja hlutlæga
ábyrgð á vinnuveitanda, sem jafnframt er eigandi hinna biluðu hluta,
í öllum dæmunum. Líka kæmi til greina að beita sakarlíkindareglu og
dæma vinnuveitandann bótaskyldan á þeim forsendum, að honum hafi
eigi tekist að sanna, að hvorki hann né starfsmenn hans eigi sök á bil-
uninni.
Af framansögðu sést, að hið eina, sem virðist standa í vegi fyrir því,
184