Tímarit lögfræðinga - 01.12.1979, Blaðsíða 22

1 öllum þessum þremur dómum virðist vera um að ræða ábyrgð án
nokkurrar sakar. Slík ábyrgð verður hér nefnd hrein hlutlæg ábyrgð
til aðgreiningar frá hlutlægri ábyrgð vinnuveitanda á sök annars aðila.
Aðrir dómar hafa fallið, þar sem bilun og mistök sýnast lögð að jöfnu
sem ábyrgðargrundvöllur.
Hrd. 1953, 617. „Þyrill“
Skipaútgerð ríkisins var dæmd bótaskyld vegna skipverja, er
fórst, þegar sprenging varð í olíuskipinu Þyrli. Segir Hæstiréttur
svo: „Það verður að ætla, að slysið hafi orðið af völdum neista,
sem komizt hefur í benzíneiminn í geymi skipsins og hleypt af
stað sprengingunni. Má því rekja upptök sprengingarinnar til
einhverrar bilunar í tækjum eða mistaka, þótt ekki verði talið
sannað, að skipverjar hafi átt sök. Þegar litið er til þessara at-
riða svo og til þess, hversu almennt hættulegt það verkefni var,
sem skipverjar fengust við, þykir eðlilegt að leggja fébótaábyrgð
á slysinu á aðaláfrýjanda.“
Hér er lagt til grundvallar, að annað hvort hafi bilun valdið slysinu
eða gáleysi skipverja. Jafnframt er vísað til sjónarmiða um hættuleg-
an atvinnurekstur. Staðfestir þessi dómur því ekki, að vinnuveitandi
geti borið hlutlæga ábyrgð einvörðungu vegna bilunar.7 Það gera aftur
á móti dómarnir þrír, er fyrst voru nefndir og í sömu átt hnígur dóm-
urinn í
Hrd. 1968, 1271. „Elliheimilið Grund“
Bótaábyrgð var felld á vinnuveitanda slasaða með svofelldum
rökstuðningi: „Það virðist hins vegar ljóst, að sprengingin hafi
orðið annað hvort vegna bilunar á tækjum eða vegna lélegrar
umhirðu. Ber aðaláfrýjandi því fébótaábyrgð ...“.
2.2. Hve víðtæk regla verður leidd af dómunum?
2.2.1. Almennt
Af dómum þessum má draga þá ályktun, að það sé almenn regla í
íslenskum rétti, að vinnuveitandi beri hreina hlutlæga bótaábyrgð
7 Gizur Bergsteinsson (bls. 104) telur, að í þessum dómi hafi verið beitt „réttarreglu
svipaðri þeirri, er 34. gr. laga nr. 23/1941 kvað á um, að viðbættri reglu um mistök í
starfa, er eigi verða rakin til tilgreindra starfsmanna, anonym mistök (faute de
service).“
178