Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Blaðsíða 7

koma einnig við sögu, einkum sendandi og viðtakandi. Farmsamningshafi,
sendandi og viðtakandi geta hver um sig eignast kröfu á hendur farmflytjanda. í
erindi þessu er ekki ástæða til að greina á milli þessara gagnaðila farmflytjanda,
því að ekki verður lýst þeim mun, sem getur verið á réttarstöðu þeirra, ef
farmtjón ber að höndum. Eftirfarandi lýsing á bótareglum miðast við, að eigandi
farms hafi orðið fyrir tjóni og réttarreglur um viðskiptabréf eða önnur heimild-
arskilríki girði ekki fyrir, að hann hafi uppi kröfu á hendur farmflytjanda.
Rétt er að víkja nánar að farmflytjanda’. Oft er hann sjálfureigandi skips þess,
flugvélar eða bifreiðar, sem hann notar til að efna farmsamninginn, en svo er alls
ekki alltaf. Farmflytjandi getur haft flutningstækið á leigu eða láni, en oftar
myndi hann hafa ráðstöfunarrétt yfir tækinu á grundvelli annars konar samn-
ings.
Stundum koma upp vafamál varðandi það, hvort viðsemjandi farmsamnings-
hafa sé skuldbundinn sem farmflytjandi eða hvort hann verði aðeins talinn hafa
gert farmsamninginn sem umboðsmaður flytjanda. Þess konar vafamál verður
að leysa eftir almennum reglum samningaréttar og eftir atvikum sérreglum
flutningaréttar. Um það vísast að öðru leyti til FIRD 1981 610 („ísborgarmáls-
ins“) og FIRD 1988 1696 (máls Tryggingamiðstöðvarinnar gegn Þrotabúi
Reykhólaskips og Skipafélaginu Víkum), svo og þess, sem fram kom í erindi
Ragnars Aðalsteinssonar, hrl.
3. Á VERKUM HVERRA BER FLYTJANDI ÁBYRGÐ?
Eitt af aðaleinkennum reglna um ábyrgð flytjanda er, að hann ber almennt
bótaábyrgð vegna saknæmra skaðaverka sjálfstæðra aðila, sem hann notar við
efndir á flutningssamningi. Ábyrgð hans er að þessu leyti víðtækari en ábyrgð
eftir almennum skaðabótareglum. Ef einhver annar en farmflytjandi annast
flutning farms að nokkru eða öllu leyti, ber farmflytjandi ábyrgð samkvæmt 73.
gr. sigll. á farmtjóni eins og hann hefði sjálfur flutt vöruna alla leið. Sama
meginregla gildir um ábyrgð flytjanda í lofti og á landi.
Eftir 3. mgr. 119. gr. sigll. getur farmflytjandi undanþegið sig ábyrgð á tjóni
eða skemmdum á farmi meðan hann er í vörslum hins flytjandans, sbr. dóm
Hæstaréttar í HRD 1986 916, en þar var Hf. Eimskipafélag íslands sýknað af
bótakröfu vegna rækjufarms, sem skemmdist á leið frá Hamborg til Tokyo.
Eimskipafélagið flutti rækjufarminn til Hamborgar, en erlendur aðili tók þar við
farminum og flutti hann áfram.
I sigll. eru mun ítarlegri ákvæði um ábyrgð flytjanda á öðrum mönnum en
annars í flutningarétti. T.d. segir í sigll., að útgerðarmaður beri ábyrgð á
skaðaverkum hafnsögumanns og annarra, sem starfa í þágu skips. Talið er, að
3 Sjá nánar Falkangerog Bull, bls. 147.
85