Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Blaðsíða 21

3. SÖGULEGUR AÐDRAGANDI AÐ SETNINGU TÉKKALAGANNA
Um leið og Þjóðabandalagið vann að samræmingu á víxillöggjöfinni vann það
einnig að því að tékkalög bandalagsþjóðanna yrðu samræmd. Árangurinn varð
alþjóðasamþykkt, sem gerð var í Genf 19. mars 1931 og hin Norðurlandaríkin
voru aðilar að. Tékkalög þeirra voru síðan samin eftir þessari samþykkt, og
íslensku lögin síðan eftir þeim.4
Ein af þeim meginreglum sem lagðar voru til grundvallar við gerð samþykkt-
arinnar var, að með notkun tékka væri ekki gengið um of á rétt þeirra stofnana
sem höfðu einkarétt til seðlaútgáfu.5 Hins vegar var ósamkomulag um það
hversu langt ætti að ganga í þessu efni. Norðurlöndin gengu nokkuð langt að
þessu leyti, því að ábendingu danska þjóðbankans var heimild 9. gr. Genfarsátt-
málans notuð til þess að taka upp ákvæði í norrænu tékkalögin um bann við
útgáfu tékka á hendur útgefanda sjálfum.6
Segja má að skýrast komi framangreind meginregla fram í 3. mgr. 6. gr. tél.
þar sem fram kemur fyrrnefnd regla um að greiðslubanka sé óheimilt að gefa
tékka út á hendur sjálfum sér og í 3. mgr. 15. gr. en þar er kveðið á um að
greiðslubanki megi ekki framselja tékka sem hafa verið gefnir út á hendur
honum. Það er einnig ljóst að meginreglan um að greiðslubanka sé óheimilt að
samþykkja tékka styður óbeint fyrrnefnda meginreglu.7
4. TÉKKAHAFI
Þá vaknar spurningin, hvers vegna greiðslubanki geti ekki verið tékkahafi, því
svo mikið er víst að hvergi kemur það fram berum orðum í tékkalögunum.
í 1. mgr. 19. gr. tél. kemur fram skilgreining á því hver talist geti tékkahafi, en
hún hljóðar svo: „Sá, sem hefir í höndum tékka, er framselja má samkvæmt 1.
mgr. 14. gr., skal talinn réttur tékkahafi, ef hann sannar rétt sinn með óslitinni
röð af framsölum...“
Eitt af skilyrðunum fyrir því að vera talinn tékkahafi skv. 19. gr. tél. er því að
hafa í höndum tékka sem framselja má skv. 14. gr. tél. Skv. 3. mgr. 15. gr. sem
áður var minnst á, er greiðslubanka óheimilt að framselja tékka sem hann hefur
innleyst sem greiðslubanki.5 Er því ljóst að greiðslubanki getur ekki uppfyilt
þetta skilyrði.
í 19. gr. tél. er einnig gert að skilyrði að tékkahafi þurfi að geta sannað rétt
4 Alþt. 1933 A. 594.
s Ólafur Lárusson. Víxlar og tékkar. 123; Lyngsö. P.. Checkloven. 94: Rigsdagstidende 1931-32A.
4820 og 5047.
6 Helper, A., Vekselloven og Checkloven af 1932, 345; Lyngsd. P.. Checkloven. 63 og 94.
7 Holmboe, C.S.. Veksel- og Sjekkretten, 139.
“ Með gagnályktun frá 3. mgr. 14. gr. tékkalaganna fæst út sama efnisregla og fram kemur skýrum
orðum í 3. mgr. 15. gr. laganna.
99