Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Blaðsíða 14

reglur um bótaþak vegna hverrar vörusendingar auðveldaði mönnum að fá
keypta vátryggingu gegn iðgjaldi, sem væri sæmilega viðráðanlegt.
Reglur um takmarkaða ábyrgð flytjanda varða tjónþola og farmflytjanda
miklu. Stundum hefur verið sagt, að í reynd skipti óverulegu máli hvernig
reglum um bótagrundvöll sé hagað. Það sem ráði úrslitum um stöðu aðila sé við
hvaða fjárhæð ábyrgð flytjanda takmarkist.'’
Samkvæmt 2. mgr. 70. gr. sigll. takmarkast ábyrgð flytjanda farms á sjó við
667 SDR vegna hvers stykkis eða annarrar flutningseiningar farms eða 2 SDR
vegna hvers kílós (brúttó), sem skemmist, glatast eða seinkar.7 Skal miða við þá
fjárhæð, sem hærri er. Oft hefur verið deilt um hvernig skýra beri hugtakið
stykki eða samsvarandi orð í erlendum lögum. Að sjálfsögðu skiptir miklu máli
um bótafjárhæð, hvort það af farmi, sem skemmist eða týnist, telst eitt eða fleiri
stykki. T.d. telst pappakassi með 50 „kartonum" af sígarettum eitt stykki, en
ekki 50.1HRD 19771048 var deilt um ábyrgðartakmörkun vegna bifreiðar, sem
skemmdist. er verið var að afferma skipið Brúarfoss. Málið valt á skýringu á
bandarískum lögum, en þar var notað orðið „package" en ekki stykki. Ekki var
fallist á þann skilning farmflytjanda, að bifreiðin teldist pakki. Um þetta segir í
dómi Hæstaréttar: „Vöruflutningabifreiðin var með öllu án umbúða eða annars
umbúnaðar. Verður ekki talið, að það sé réttur skilningur á hinum bandarísku
lögum, að slíkur farmur teljist “package,,. Er slík skýring ekki í samræmi við
úrlausnir bandarískra dómstóla.“ Ef mál þetta hefði verið dæmt eftir núgildandi
íslenskum sigll.. hefði ábyrgð farmflytjanda takmarkast við 2 SDR fyrir hvert kg
vörubifreiðarinnar.
Nú reynir miklu sjaldnar á skýringu á hugtakinu stykki en áður. í fyrsta lagi
vegna þess að reglan um takmörkun á kg ræður, ef stykki er þyngra en 333 1/3
kg. Og í öðru lagi vegna þess að sérstök ákvæði eru í Haag-Visbyreglunum og 70.
gr. sigll. um hvað teljist vera stykki eða eining, þegar farmur er fluttur í gámi. á
bretti eða hliðstæðum búnaði.s
Þegar reglan um takmörkun á kg var tekin upp í sjóréttinum. nálguðust
sjóréttarreglur reglur, sem gilda um sérstaka takmörkun ábyrgðar flytjanda í
lofti og á landi. Þrátt fyrir það er langt frá því, að réttareiningu hafi verið náð um
þetta tiltekna atriði. Kemur þar tvennt til.
I fyrsta lagi eru reglur flugréttar um hvaða þunga skuli leggja til grundvallar
við takmörkun ábyrgðar, þegar tjón verður á hluta vörusendingar, frábrugðnar
því, sem ella gerist í flutningarétti.
" Lödrup. bls. 243.
7 Sjá nánar Arnljótur Björnsson (1987b). bls. 113 o. áfr.
s Um eldri rétt sjá HRD 1986 916. Þar var ekki fallist á að ábyrgð farmflytjanda takmarkaðist við
það. að hver gámur væri eining í flutningi. vegna þess að í farmskírteini kom greinilega fram að
fluttur var 3.031 kassi.
92