Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Blaðsíða 12

tilteknum atvikum, fellur ekki á flytjanda. Atvik þessi, sem talin eru í 17. gr.
LSL, eru í stórum dráttum þessi: sök sendanda farms, viðtakanda eða manna,
sem þeir bera ábyrgð á, ófullnægjandi umbúðir, sérstakir eiginleikar vöru, er
flytjandi gat ekki varast, rangar eða ófullnægjandi upplýsingar í fylgibréfi og loks
ófyrirsjáanleg ytri atvik („vis major“).4
Meginreglur LSL um bótaskyldu flytjanda eru sniðnar eftir norrænum lögum,
sem reist eru á áðurnefndum alþjóðasáttmála um samninga um vöruflutninga á
vegum milli landa, svonefndum CMR-samningi. Bótaákvæðum CMR-samn-
ingsins hefur í ýmsum Evrópulöndum verið beitt þannig, að flytjandi hefur verið
sýknaður af bótakröfu, ef honum hefur tekist að sanna, að hann hefði ekki getað
afstýrt tjóni, þótt hann hefði sýnt mjög mikla aðgæslu, t.d. þegar eldur hefur
komið upp í vörubifreið við það að hjólbarði springur. Séu bótareglurnar
skýrðar þannig, fela þær nánast í sér sakarlíkindareglu fremur en hlutlæga
ábyrgð með nánar tilgreindum undantekningum.
Orðalag íslensku laganna leyfir ekki svo milda skýringu í þágu flytjanda.
Atvik þau, sem leysa flytjanda undan ábyrgð, eru tæmandi talin í lögunum.
Flytjandi ber því t.d. ábyrgð á tjóni, sem hlýst af leyndum galla í flutningstæki
eða sök sjálfstæðs þriðja manns. Farmtjón vegna skemmdarverks þriðja manns
eða þjófnaðar úr vörslu flytjanda myndi þvífella ábyrgð á hann. Sama er að segja
um bruna eða umferðarslys, sem verður af hendingu. Ábyrgð er því strangari en
eftir sigll. og loftfl.
Áður en skilið er við reglur um vörsluábyrgð flytjanda á landi þykir rétt að
víkja að sambandi LSL og bótaákvæða UFL.
í UFL er ekki vísað til LSL og hafa UFL engin áhrif á gildi hinna síðarnefndu.
Gildissvið laganna skarast, en í ýmsum tilvikum geta aðeins önnur þeirra átt við
um sama tjónsatvik. Reglur laga þessara eru um margt ólíkar, t.d. ákvæði þeirra
um ábyrgðaraðila, grundvöll bótaábyrgðar og eigin sök tjónþola. í LSL eru
ákvæði um fylgibréf, takmarkaða ábyrgð flytjanda o.fl. atriði varðandi bætur,
sem ekki er fjallað um í UFL.
Áður en LSL tóku gildi voru bótareglur UFL einu ákvæðin í settum lögum, er
tóku til tjónsá farmi í bifreiðum. Þótt reglur UFLfeli ísérvíðtækaábyrgð, koma
þær að mjög takmörkuðu leyti að haldi, þegar leysa þarf ágreining aðila
farmsamnings út af flutningi farms. T.d. er flytjandi. sem hvorki er eigandi né
ökumaður bifreiðar þeirrar, er farmur skemmist í, að jafnaði ekki bótaskyldur
eftir ákvæðum UFL. Einnig skal minnt á, að bótaréttur eftir 88. gr. UFL er
háður því, að tjón hljótist af ökutæki í notkun. Tjón, sem verður á farmi í
flutningi fyrir fermingu eða eftir affermingu og skemmdir eða hvarf varnings af
ókunnum orsökum (sbr. FIRD 1981 35), fæst því ekki bætt eftir ákvæðum UFL.
4 Sbr. Arnljótur Björnsson (1983).
90