Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Side 8

undir þá, sem „starfa í þágu skips“ falli m.a. sjálfstæðir aðilar, sem ferma eða
afferma skip. í ýmsum tilvikum er jafnvel hugsanlegt, að farmflytjandi beri
ábyrgð vegna tjóns, er hlýst af gáleysi þeirra, sem annast viðgerð á skipi.
Enda þótt meginreglur flutningaréttar unr víðtæka ábyrgð flytjanda á gáleysi
sjálfstæðs þriðja manns séu skýrar, geta komið upp vafatilvik. í flugrétti er t.d.
ljóst, að flytjandi ber ábyrgð á sjálfstæðum aðilum, sem annast fyrir hann hleðslu
flugvélar. Á hinn bóginn má fullyrða, að eftir íslenskum rétti beri flytjandi ekki
ábyrgð á gáleysi flugumferðarstjóra, veðurstofu eða opinberra starfsmanna,
sem annast vopnaleit á flugvelli. Það, sem veldur vafa er t.d. tjón, er rakið
verður til vanrækslu fyrirtækis, sem tekur að sér reglulegar skoðanir og yfirferð
véla í eigu flugfélags.
4. SKIPTIR MÁLI UM BÓTASKYLDU, HVORT GJALD ER TEKIÐ
FYRIR FLUTNING?
Ákvæði sigll. og LSL um farmsamninga eru á þeirri forsendu reist að gjald
komi fyrir flutninginn. Ekki mun hafa reynt á það fyrir dómstólum, hvort
bótareglur þessara laga gildi um tjón í flutningi, sem fer fram án endurgjalds.
Telja verður eðlilegt að líta svo á, að hinar ófrávíkjanlegu bótareglur laganna
gildi einungis um flutning gegn gjaldi, þannig að aðilum sé frjálst að semja unr
ábyrgð sína, ef flutt er ókeypis. Sé ekki sérstaklega samið um hvernig ábyrgð
flytjanda skuli háttað, verður væntanlega að fara eftir alnrennum bótareglum.
Þó kann að vera, að í einstökum tilvikum þyki eðlilegt að beita reglum laganna
með lögjöfnun um ábyrgð þess, sem flytur varning án endurgjalds.
Samkvæmt 97. gr. loftfl. taka ákvæði laganna um ábyrgð flytjanda til
flutnings, sem inntur er af hendi gegn endurgjaldi. Sé ekki flutt gegn gjaldi fer
um ábyrgð flytjanda eftir almennunr bótareglum, ef ekki er um annað samið.
Frá þ>ví er ein undantekning. Hún er sú, að ef loftferðafyrirtæki framkvæmir
flutning, gilda ákvæði laganna, enda þótt flutningur sé ókeypis.
Reglan í 88. gr. umferðarlaga nr. 50/1987 (skammst. UFL) um ábyrgð án
sakar gildir án tillits til þess, hvort sem varningur er fluttur gegn gjaldi eða ekki.
5. VÖRSLUÁBYRGÐ
5.1 Almennt um bótagrundvöll
Eins og kunnugt er, ber sá, sem hefur hlut annars manns í vörslum sínum, oft
ríkari bótaábyrgð gagnvart eiganda en vera myndi eftir almennum skaðabóta-
reglum. Þetta á einkum við, þegar varsla hlutarins er liður í samningi um
þjónustu, sem vörslumaður tekur að sér gegn gjaldi. Eitt helsta dæmi um þetta er
samningur um flutning farms. Tjónþoli á að jafnaði erfitt með að sanna atvik,
sem borið hafa að höndum í flutningi, þar sem venjulega eru ekki aðrir til
86