Tímarit lögfræðinga - 01.09.1990, Blaðsíða 22

sinn með óslitinni röð af framsölum. Með því að 5. mgr. 15. gr. tél. mælir
beinlínis fyrir um það að ávallt skuli litið á framsal til greiðslubankans sem
kvittunf er ljóst að greiðslubanki getur heldur ekki uppfyllt þetta skilyrði.10
Með samanburðarskýringu á framangreindum lagagreinum blasir þá við að
greiðslubanki getur ekki talist tékkahafi í skilningi 19. gr. tél.
Þá er einnig á það að líta að tékkaréttur fellur niður við innláusn tékka hjá
greiðslubanka, því þar með telst umferð tékkans lokið." Fellur þá tékkinn niður
sem viðskiptabréfakrafa og öll tékkaréttarleg áhrif hverfa. Þegar af þessari
ástæðu getur greiðslubanki ekki notfært sér þau úrræði sem tékkahafa eru
boðin, varðandi tékka sem gefnir hafa verið út á hendur honum og hann hefur
innleyst, þar sem ekki er lengur fyrir að fara neinum tékkarétti.
5. AFLEIÐING ÞESS AÐ GREIÐSLUBANKI TELST EKKI TÉKKAHAFI
Afleiðingar þess að greiðslubanki verður ekki talinn tékkahafi eru margvís-
legar og verður eingöngu nokkurra getið:
1) í fyrsta lagi getur greiðslubankinn ekki borið fyrir sig greiðsluskyldu
útgefanda á grundvelli 12. gr. og 40. gr. tél.,12 heldur aðeins á grundvelli þess
samnings sem fyrir liggur á milli greiðslubankans og útgefandans, sbr. 4. gr. tél.
2) í öðru lagi getur greiðslubankinn ekki krafið framseljendur tékka um
greiðslu tékkaskuldarinnar skv. 18. gr. tél., ef ekki er nægjanleg innistæða fyrir
tékkanum, hafi greiðslubankinn á annað borð leyst til sín tékkann.11 Er það m.a.
vegna þess að „handhafi“ í skilningi 1. mgr. 40. gr. tél. er skýrt með sama hætti
og „tékkahafi“ í skilningi 19. gr. tél.14
3) í þriðja lagi er ljóst að eitt af þeim skilyrðum sem verða að vera fyrir hendi,
svo um mótbárutap geti verið að ræða skv. 21. og 22. gr. tél., er að handhafi
tékkans hafi fengið tékkann með framsali. Þetta getur ekki átt við greiðslubank-
ann skv. 5. mgr. 15. gr. tél.
4) Þá má loks benda á að þetta hefur í för með sér ýmis konar réttarfarslegar
afleiðingar, t.d. verður að líta svo á að eingöngu tékkahafi geti höfðað tékkamál
á grundvelli 17. kafla 1. 85/1936. Þá er það einnig ljóst að þar sem tékkaréttur
fellur niður við innlausn tékka í greiðslubanka er ekki lengur fyrir að fara
9 Greiðslubanki á rétt á slíkri kvittun skv. 1. mgr. 34. gr. tékkalaga við innlausn tékka.
111 í athugasemdum í greinargerð við 14. gr. frumvarpsins að tékkalögunum segir: „... þá verður
tékkinn eigi framseldur honum (þ.e. greiðslubankanum), sbr. og 15. gr., og er því sá munur á
þessum reglum og samsvarandi reglum um víxla, að um framsal til greiðanda getur ekki verið að
ræða.“ Alþt. 1933 A, 596.
11 Ólafur Lárusson, Víxlar og tékkar, 126; Hjelper, A., Vekselloven og Checkloven af 1932, 357;
Holmboe, C.S., Veksel- og Sjekkretten, 141.
12 Lyngsp, P., Checkloven, 89 og 95.
13 Lyngsð, P., Checkloven, 57.
14 Lyngsp, P., Checkloven, 178.
100