Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Síða 89

seljanda við að flytja hlutinn til baka sem hluta umönnunarkostnaðar. Ef af-
hending verður raunhæf síðar, gildir hið sama sennilega einnig um kostnað við
að flytja hlutinn á afhendingarstað á nýjan leik. Ef um kostnað er að ræða, sem
ekki stendur í sambandi við umönnun hlutarins, heldur má alfarið rekja til
þeirra vanefnda, sem leiddu til umönnunarskyldunnar, fæst hann bættur sam-
kvæmt reglum 27., 40. og 57. gr. Hvað telst forsvaranlegt í þessu sambandi, fer
eftir mati á aðstæðum hverju sinni, og ber þá sérstaklega að hafa í huga tegund
hlutar, staðsetningu hans, stöðu og möguleika seljanda. Kostnaður getur t.d.
falist í fermingu og affermingu í tengslum við flutninga, geymslu hjá seljanda
eða þriðja manni, viðhaldi hlutar, ráðstöfunum til að forða hlut frá tjóni,
tryggingarkostnaði og eftir atvikum sölu samkvæmt ákvæðum 76. gr.
Síðari málsliður 75. gr. veitir þeim aðila, sem umönnunarskyldan hvílir á,
heimild til að halda hlutnum hjá sér til tryggingar kröfu sinni samkvæmt
ákvæðinu. Hvað kaupandann varðar, felur ákvæði þetta í sér rýmkun miðað við
ákvæði 55. gr. eldri laga, sem ekki tók sérstaka afstöðu til þessa álitaefnis.
Samningsaðili getur vamað því, að gagnaðili hans haldi hlut hjá sér með því
annaðhvort að greiða kostnaðinn eða setja tryggingu fyrir greiðslu hans. Trygg-
ing getur verið hentugt úrræði fyrir gagnaðila, t.d. ef upp kemur deila um það,
hvort kostnaður, sem á er fallinn, telst hæfilegur eða ekki.
7.6.6 Sala af hálfu umönnunaraðila
7.6.6.1 Almenn atriði
Samningsaðila, sem skylt er að annast um söluhlut, er samkvæmt 1. mgr. 76.
gr. kpl. heimilt að selja hlutinn ef hann getur ekki annast um hann án þess að
baka sér verulegan kostnað. Sama gildir ef gagnaðili dregur óhæfilega lengi að
taka við hlutnum eða greiða kaupverðið og geymslukostnað.95 Ef hætt er við,
að hlutur rými fljótt eða eyðileggist eða kostnaður við geymslu hans verði
óhæfilega mikill, ber samkvæmt 2. mgr. 76. gr. að selja hlutinn, ef þess er nokk-
ur kostur. Standa skal að sölu með forsvaranlegum hætti, sbr. 3. mgr. 76. gr. Ef
kostur er, skal gera gagnaðila viðvart um það með hæfilegum fyrirvara, að
hluturinn muni verða seldur.96 Samkvæmt þessu er ýmist um heimild eða
skyldu til sölu að ræða.
7.6.6.2 Heimild samningsaðila til sölu
í 76. gr er gert ráð fyrir fjómm ólíkum skilyrðum fyrir heimild samningsaðila
til þess að selja hlut, sem honum er skylt að annast um.97
95 Um 76. gr. norsku kaupalaganna sjá John Egil Bergen og Stein Rognlien: Kjppsloven, kom-
mentarutgave, bls. 404-410.
96 Lagagreinin svarar til 88. gr. Sþ-samningsins. Sambærilegar reglur voru í 34. og 35., sbr. 55. gr.
eldri kaupalaga. Þegar hlutur hefur verið seldur, eins og áskilið er í grein þessari, hefur umönnun-
arskyldu verið fullnægt og tekur þá við uppgjör skv. 78. gr.
97 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 164-165.
345