Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 8

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 8
sérstökum lögum um dómstóla. Þegar lögfræðin fæst við spumingar eða álitaefni, sem tengjast þessum réttarheimildum, er hins vegar óhjákvæmilegt að hafa í huga uppruna þeirra og þá hugmyndafræði sem þær eru byggðar á. Grundvallarspurningar um dómsvaldið og hlutverk dómstóla hafa ekki fengið mikla athygli hér á landi, hvorki innan hinnar hefðbundnu lögfræði né í umfjöllun á opinberum vettvangi. Sögulegur bakgrunnur dómsvaldsins og hugmyndafræðin, sem þar liggur til grundvallar, hefur því ekki verið mikið í sviðsljósinu. Þörfin fyrir slíka umfjöllun er hins vegar brýn, einkum í ljósi þess að sífellt eru gerðar auknar kröfur til dómstólanna, svo sem um sjálfstæði þeirra, óhlutdrægni, gæði úrlausna, skilvirkni og afköst. Samkvæmt réttarríkishugmyndinni er meginhlutverk dómstólanna að leysa úr málum lögum samkvæmt og að tryggja þannig almennt réttaröryggi. Eins og fram kemur í réttarfarslögum og lögum um dómstóla er þeim falið að leysa úr deilum sem spretta af réttarágreiningi. Þeir dæma einnig í málum sem höfðuð eru vegna brota á refsilögum og ákveða refsingar í þeim þegar það á við. Með þessu er dómstólunum ætlað að þjóna því meginmarkmiði laga að stuðla að allsherjarfriði í þjóðfélaginu. Þeir gegna einnig mikilvægu hlutverki til verndar frelsi einstaklinga og réttindum sem þeim er ætlað að njóta. Dómstólar geta ekki gegnt framangreindu hlutverki sínu nema að uppfylltum ákveðnum lágmarkskröfum. Þess vegna þarf að skilgreina hvað felst í dóms- valdinu, hver eru takmörk þess og hvernig unnt er að tryggja að ekki verði misfarið með það. Dómendur fara með dómsvaldið eins og fram kemur í 2. gr. stjórnarskrár lýðveldisins íslands nr. 33/1944. Til dómenda eru gerðar lög- bundnar kröfur, svo sem um lögfræðimenntun og annað. Vel þarf að standa að vali á dómara í embætti svo að tryggt verði að hver og einn dómari uppfylli kröfur réttarríkisins um óháð og hlutlaust dómsvald, svo og faglega þekkingu og færni í starfi. Til að fá næga yfirsýn yfir það sem skiptir máli þegar metin er fagleg þekking og færni þeirra sem sækja um dómarastörf þarf að skilgreina starfsemi dómstólanna og gera grein fyrir verkefnum þeirra og verksviði. Hér verður gerð nánari grein fyrir grundvellinum að starfi dómstólanna, hlutverki þeirra samkvæmt réttarríkinu og meðferð dómsvaldsins. Fjallað verður á nokkuð víðtækan hátt um forsendur fyrir því að dómstólarnir geti gegnt því hlutverki að vera ein meginstoð réttarríkisins. Tilgangurinn með þessari framsetningu er að stuðla að aukinni umræðu um hlutverk dómstóla og draga fram mikilvægi þess að réttilega verði með dómsvaldið farið. Jafnframt verður reynt að skilgreina hvenær réttaröryggið geti verið í hættu og hvers vegna er sjálfsagt og nauðsynlegt að vel og faglega verði staðið að verki þegar metið er hver eða hverjir eru mestum hæfileikum búnir til að gegna dómarastöðu. Færð verða rök fyrir því hvernig það brýtur gegn grund- vallarhugmyndum um réttarríkið verði ekki staðið faglega að vali á dómara í embætti af hlutlausum aðila. Umfjöllunin teygir sig að nokkru út fyrir hina hefðbundnu lögfræði. I fyrsta lagi er það vegna þess að starfsemi dómstólanna byggist á ákveðinni hugmyndafræði, 466
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.