Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 18

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 18
opinberri gagnrýni eða öðrum utanaðkomandi áhrifum. Dómari má samkvæmt þessu hvorki ganga erinda tiltekinna hagsmuna né byggja úrlausnina á fordóm- um eða hlutdrægri afstöðu. Hann á því í raun að vera sem minnst háður öðrum og á þann hátt sjálfstæður. Samkvæmt þessu á dómari að vera fær um að leiða mál til lykta af hlutleysi á grundvelli viðeigandi lagareglna og annarra réttar- heimilda. Vanhæfisreglum sem fram koma í 5. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, sem gilda bæði um einkamál og opinber mál, sbr. 6. gr. laga um með- ferð opinberra mála nr. 19/1991, er ætlað að tryggja að hlutlaus dómari fari með mál hverju sinni. Samkvæmt reglunum getur dómari ekki farið með mál ef hann er aðili að því eða fyrirsvarsmaður aðila. Sama gildir ef hann hefur ákveðin tengsl við málsaðila, fyrirsvarsmenn, vitni eða aðra á þann hátt sem lagagreinin kveður á um eða ef önnur atvik eða aðstæður eru fyrir hendi sem eru til þess fallnar að draga óhlutdrægni hans með réttu í efa. Reglunni í 61. gr. stjómarskrárinnar um að dómara megi ekki víkja úr starfi nema með dómi er ætlað að tryggja bæði sjálfstæði og hlutleysi hvers dómara. Ekki má heldur flytja dómara í annað embætti á móti vilja hans, nema þegar svo stendur á að verið sé að koma nýrri skipun á dómstólana. Dómari nýtur með þessu starfsöryggis sem verndar hann þar með gegn utanaðkomandi þrýstingi. Með reglunni á að vera tryggt að dómari þurfi ekki að óttast um eigin stöðu, t.d. þegar hann dæmir í máli stjómvöldum í óhag. Með æviráðningu þarf dómarinn heldur ekki að keppa að vinsældum í von um áframhaldandi starfsráðningu. Eigin hagsmunir eða öryggi dómarans í starfi ættu þar með ekki að hafa nein áhrif á hann við dómarastörfin. Reglan um starfsöryggi dómara er því mikilvæg forsenda þess að dómstólar geti gegnt hlutverki sínu sem óháðar og hlutlausar valdastofnanir í réttarríkinu og þar með tryggt réttindi borgaranna til að fá hlutlausa dómsúrlausn. Reglunni er ekki síður ætlað að vemda þessi réttindi en réttindi dómarans. Hér má einnig líta til reglunnar í 2. mgr. 10. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu en lagagreinin fjallar um tjáningarfrelsi. I ákvæðinu kemur fram að þar sem af réttindum, sem felast í tjáningarfrelsinu, leiði skyldur og ábyrgð sé heimilt að þau séu háð þeim formreglum, skilyrðum, takmörkunum eða viður- lögum, sem lög mæli fyrir um og nauðsyn beri til í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis, landvarna eða almannaheilla, þar á meðal til að tryggja vald og óhlutdrægni dómstóla. Samkvæmt þessu er heimilt að takmarka tján- ingarfrelsið á þann hátt sem þama er lýst, í því skyni að tryggja hlutleysi dóms- valdsins. Að uppfylltum þessum skilyrðum verður tjáningarfrelsið að vrkja fyrir ríkari hagsmunum réttarríkisins af því að búa að hlutlausum dómstólum. í hlutleysiskröfunni felst að málsaðilar eiga að geta treyst því að dómari gangi ekki erinda tiltekinna hagsmuna og eigi þeim hvorki skuld að gjalda né harma að hefna. Málsaðilar eiga þannig að geta treyst því að dómarinn þurfi á engan hátt að sýna þeim hollustu, velvilja, meðaumkun eða nokkuð þvílíkt. Slíkt á ekki við enda gerir það dómarann óhæfan til starfans. Telji dómari að 476
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.