Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 25

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Qupperneq 25
haft áhrif með mismunandi hætti þegar refsing er ákveðin.25 Viðmiðanir eru þess vegna ekki jafn einhlítar og æskilegt væri þótt dómari verði ávallt að gæta samræmis í úrlausnum og þurfi því að hafa sambærileg tilvik til viðmiðunar. Erfitt getur því verið að sjá í einstökum tilvikum hvort almennum viðmiðunum hafi verið fylgt og að samræmis hafi verið gætt.26 Þótt af lagareglunum urn hlutleysi dómara, og því að gæta þarf samræmis í úrlausnum, leiði að beita þarf almennum viðmiðunum, en ekki einstaklings- bundnum, eru tilvikin oft svo margbreytileg og háð mati á ólíkum atriðum sem þurfa ekki endilega að styðjast við algilda mælikvarða. Þess vegna er ekki unnt að treysta því að niðurstöður dómsmála verði einhlítar.27 Astæðan fyrir því getur einmitt verið sú að beitt hefur verið ólíku mati á því sem um ræðir, en það getur verið alveg eðlilegt og rökrétt, allt eftir því álitaefni sem um ræðir hverju sinni. Oftast eru dómarar í fjölskipuðum dómi þó sammála um niðurstöðuna. Það getur til dæmis verið til marks um að við úrlausnina hafi annað hvort ekki þurft að beita mati vegna þess að leyst hafi verið úr málinu eftir lögfræðilega viðurkenndum aðferðum, sem dómendur eru sammála um, eða að þeim hefur tekist að beita almennum viðmiðunum við matið en ekki einstaklingsbundnum. Þetta tekst hins vegar ekki alltaf. Stundum er það vegna þess að hinar almennu viðmiðanir eru óljósar eða óþekktar. Einnig getur verið mjög erfitt að greina mörkin milli svokallaðra almennra viðmiðana og einstaklingsbundinna. Dóm- stólamir nota þó oft viðmiðanir sem þeir hafa sjálfir mótað. Gott dæmi um lögfræðilega úrlausn, sem greinilega hefur ráðist af öðru en fram kemur í lagareglum, sem niðurstaðan var þó leidd af, er í dómi Hæsta- réttar í máli nr. 493/2004 frá 14. janúar 2005. Dómurinn og sératkvæði tveggja 25 Sjá t.d. í því sambandi Sigurður Tómas Magnússon og Hildigunnur Ólafsdóttir. Á bls. 18 segir að ákvörðun um refsingu sé mjög flókin ákvörðun þar sem tekið sé tillit til fjölmargra lögfestra og ólögfestra refsiákvörðunarástæðna og -sjónarmiða. Margar refsiákvörðunarástæður geti komið til skoðunar í hverri refsiákvörðun og allar beint refsingu í sömu átt eða vegið hver aðra upp. Á bls. 76 segir að ákvörðun refsingar geti verið afar flókin og vandasöm. Fjölmörg og ólík atriði konii til skoðunar þegar dómstóll ákvarði manni refsingu fyrir tiltekinn verknað. 26 Opinber gagnrýni á niðurstöður dómsmála virðist oft beinast að því að röngum viðmiðunum hafi verið beitt, t.d. að alvarlegar líkamsmeiðingar séu ekki metnar sem alvarleg brot. Einnig má í þessu sambandi benda á hve vandasamt mat dómstóla er oft á því hvenær brot er þess eðlis að almanna- hagsmunir krefjast þess að sakbomingur sæti gæsluvarðhaldi samkvæmt 2. mgr. 103. gr. laga um meðferð opinberra mála nr. 19/1991. Stundum virðist erfitt að sjá að þar hafi samræmis verið gætt. Þegar dómstólarnir meta hvenær brot verði talið svo alvarlegt að gæsluvarðhalds sé þörf verða þeir að miða við almenningsálitið. Slíkar viðmiðanir eru mjög erfiðar, meðal annars vegna þess hve erfitt er að mæla, meta og vega hið svokallaða „almenningsálit" á alvarleika brota. Almennings- álitinu er auk þess hætt við að sveiflast til; í gær eða fyrir mánuði gætu fíkniefnabrot e.t.v. verið talin alvarleg en ekki í jafn ríkum mæli á morgun heldur einhver önnur brot, t.d. líkamsmeiðingar. Stöðugleiki einkennir hins vegar öðru fremur úrlausnir dómstóla en ekki sveiflur. Þess vegna verða breytingar þar oft á löngum tíma. Þótt dómstólarnir noti oft viðmiðanir, sem þeir hafa sjálfir mótað, má halda því fram að þeim hafi ekki tekist vel að móta viðmiðanir um þetta atriði. 27 Hér að framan í kafla 5 um hlutleysið var bent á að ólíkar niðurstöður í sama máli þyrftu ekki að vera til marks um hlutdrægni dómara. 483
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.