Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 39

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 39
og réttarríkjum, sé þess krafist að handhafar framkvæmdarvalds hafi skipan dómara að öllu leyti í hendi sér. Mat dómnefndarinnar og umsögn Hæstaréttar verða að fullnægja ákveðn- um skilyrðum til þess að unnt sé að fara eftir því sem þar er lagt til. Það veikir mjög vægi þessara álita þegar þau eru ekki nægilega rökstudd, en þá á ráð- herrann auðveldara með að líta framhjá matinu eða réttlæta hvers vegna hann hefur gert það.49 Umsagnir verða að vera byggðar á nægilega traustum grunni.50 Akvarðanir byggðar á rökstuddu og faglegu mati þar sem tryggt er að ekkert annað hafi haft áhrif við val á hæfasta umsækjanda við veitingu dómara- embætta skapar auk þess síður tortryggni í garð dómstólanna og þeirra sem með dómstörf fara. Slík tortryggni er slæm og veikir ekki aðeins dómstólana og traustið til þeirra heldur einnig traust manna á sjálfu réttarríkinu.51 Þess vegna er nauðsynlegt að mat á faglegri þekkingu og hæfileikum til að gegna dómara- starfi sé í höndum hlutlauss aðila sem er fær um að meta hverra hæfileika er þörf í dómarastarfinu og hvernig umsækjendur uppfylli þær þarfir. Mikilvægt er að dómstólamir séu sjálfstæðir og að þeir geti dæmt í málum af hlutleysi þrátt fyrir ýmsar ástæður sem gætu staðið í vegi fyrir því. Svo virðist að með reglum um þrískiptingu ríkisvaldsins hafi ekki tekist að ná því markmiði að tryggja nægilega sjálfstæði dómsvaldsins. Þess vegna hefur verið lagt mikið upp úr því að efla sjálfstæði dómstólanna með reglum sem settar hafa verið hér á landi, í öðrum löndum og á alþjóðlegum vettvangi. Slíkar reglur hafa einnig endurspeglað hve nauðsynlegt er að fram fari faglegt mat af hlutlausum aðila á hæfni umsækjenda um dómarastöðu í þeim tilgangi að tryggja hlutleysi dómsvaldsins og gæði dómsúrlausna. Um leið hafa reglumar það meginmarkmið að efla traustið til dómstólanna. Alls þessa er þörf í þeim tilgangi að vemda nægilega réttindi hins almenna borgara og til að standa vörð um þarfir viðskiptalífsins, en staða þess og vel- 49 Sjá t.d. í þessu sambandi Páll Hreinsson. Á bls. 421 segir að til þess að álitsumleitan nái þeim tilgangi að upplýsa mál og draga fram málefnaleg sjónarmið, sem hafa beri í huga við úrlausn þess, verði umsagnir álitsgjafa að vera rökstuddar. Órökstudd niðurstaða álitsgjafa komi stjómvaldi iðulega að litlum notum. Þar sem stjórnvald sé ekki bundið af niðurstöðu umsagnar, nema lög kveði svo á, séu það rökin sem höfuðmáli skipti, þ.e.a.s. upplýsingar um þau málsatvik sem verulega þýðingu hafi svo og þau málefnalegu og sérfræðilegu sjónarmið sem þörf sé á að taka tillit til við úrlausn málsins. 50 Sama heimild bls. 417. Þar segir að þar sem álitsumleitan sé liður í undirbúningi máls og eigi að stuðla að því að mál verði nægilega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því, sé það forsenda þess, að þessi liður í málsmeðferð komi að tilætluðum notum, að álitsgjafi byggi umsögn sína á nægilega traustum grunni. 51 í áliti umboðsmanns Alþingis er meðal annars fjallað um þá aðferð að ráðherra komi að skipan hæstaréttardómara á þann hátt sem lög ákveði. Fram kemur í tengslum við þá umfjöllun á bls. 28 að álitaefni sé hvort tilefni sé til þess að styrkja með einhverjum hætti meðferð þessa veitingarvalds með það í huga að renna frekari stoðum undir sjálfstæði Hæstaréttar og traust manna á æðsta dómstól þjóðarinnar og þeim dómendum sem þar sitji á hverjum tíma. Liður í því kunni að vera að styrkja betur faglegt og óháð mat á umsækjendum áður en ákvörðun um veitingu er tekin. 497
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Tímarit lögfræðinga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.