Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 39

Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Síða 39
og réttarríkjum, sé þess krafist að handhafar framkvæmdarvalds hafi skipan dómara að öllu leyti í hendi sér. Mat dómnefndarinnar og umsögn Hæstaréttar verða að fullnægja ákveðn- um skilyrðum til þess að unnt sé að fara eftir því sem þar er lagt til. Það veikir mjög vægi þessara álita þegar þau eru ekki nægilega rökstudd, en þá á ráð- herrann auðveldara með að líta framhjá matinu eða réttlæta hvers vegna hann hefur gert það.49 Umsagnir verða að vera byggðar á nægilega traustum grunni.50 Akvarðanir byggðar á rökstuddu og faglegu mati þar sem tryggt er að ekkert annað hafi haft áhrif við val á hæfasta umsækjanda við veitingu dómara- embætta skapar auk þess síður tortryggni í garð dómstólanna og þeirra sem með dómstörf fara. Slík tortryggni er slæm og veikir ekki aðeins dómstólana og traustið til þeirra heldur einnig traust manna á sjálfu réttarríkinu.51 Þess vegna er nauðsynlegt að mat á faglegri þekkingu og hæfileikum til að gegna dómara- starfi sé í höndum hlutlauss aðila sem er fær um að meta hverra hæfileika er þörf í dómarastarfinu og hvernig umsækjendur uppfylli þær þarfir. Mikilvægt er að dómstólamir séu sjálfstæðir og að þeir geti dæmt í málum af hlutleysi þrátt fyrir ýmsar ástæður sem gætu staðið í vegi fyrir því. Svo virðist að með reglum um þrískiptingu ríkisvaldsins hafi ekki tekist að ná því markmiði að tryggja nægilega sjálfstæði dómsvaldsins. Þess vegna hefur verið lagt mikið upp úr því að efla sjálfstæði dómstólanna með reglum sem settar hafa verið hér á landi, í öðrum löndum og á alþjóðlegum vettvangi. Slíkar reglur hafa einnig endurspeglað hve nauðsynlegt er að fram fari faglegt mat af hlutlausum aðila á hæfni umsækjenda um dómarastöðu í þeim tilgangi að tryggja hlutleysi dómsvaldsins og gæði dómsúrlausna. Um leið hafa reglumar það meginmarkmið að efla traustið til dómstólanna. Alls þessa er þörf í þeim tilgangi að vemda nægilega réttindi hins almenna borgara og til að standa vörð um þarfir viðskiptalífsins, en staða þess og vel- 49 Sjá t.d. í þessu sambandi Páll Hreinsson. Á bls. 421 segir að til þess að álitsumleitan nái þeim tilgangi að upplýsa mál og draga fram málefnaleg sjónarmið, sem hafa beri í huga við úrlausn þess, verði umsagnir álitsgjafa að vera rökstuddar. Órökstudd niðurstaða álitsgjafa komi stjómvaldi iðulega að litlum notum. Þar sem stjórnvald sé ekki bundið af niðurstöðu umsagnar, nema lög kveði svo á, séu það rökin sem höfuðmáli skipti, þ.e.a.s. upplýsingar um þau málsatvik sem verulega þýðingu hafi svo og þau málefnalegu og sérfræðilegu sjónarmið sem þörf sé á að taka tillit til við úrlausn málsins. 50 Sama heimild bls. 417. Þar segir að þar sem álitsumleitan sé liður í undirbúningi máls og eigi að stuðla að því að mál verði nægilega upplýst áður en ákvörðun er tekin í því, sé það forsenda þess, að þessi liður í málsmeðferð komi að tilætluðum notum, að álitsgjafi byggi umsögn sína á nægilega traustum grunni. 51 í áliti umboðsmanns Alþingis er meðal annars fjallað um þá aðferð að ráðherra komi að skipan hæstaréttardómara á þann hátt sem lög ákveði. Fram kemur í tengslum við þá umfjöllun á bls. 28 að álitaefni sé hvort tilefni sé til þess að styrkja með einhverjum hætti meðferð þessa veitingarvalds með það í huga að renna frekari stoðum undir sjálfstæði Hæstaréttar og traust manna á æðsta dómstól þjóðarinnar og þeim dómendum sem þar sitji á hverjum tíma. Liður í því kunni að vera að styrkja betur faglegt og óháð mat á umsækjendum áður en ákvörðun um veitingu er tekin. 497
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.