Tímarit lögfræðinga - 01.12.2004, Side 70

refsivist. Umtalsverðar fjársektir geta einnig nægt til og meira að segja smá-
vægilegar, þegar þær eru ljóslega lagðar á til að refsa fyrir tiltekna háttsemi og
eiga að hafa fyrirbyggjandi áhrif.10 Rétt er að taka fram að í sérhverju máli er
það hin mögulega refsing sem er til athugunar en ekki sú sem í raun var
ákvörðuð í málinu.* 11 Samkvæmt 2. mgr. 52. gr. samkeppnislaga geta sektir
numið frá 50 þúsund krónum til 40 milljón króna eða meira en sektin skal þó
ekki vera hærri en nemur 10% af veltu síðasta almanaksárs hjá hverju fyrirtæki.
Geta þessar sektir numið umtalsverðum fjárhæðum og nægir í því sambandi að
vísa til þess að í ákvörðun 21/2004 lagði Samkeppnisráð sektir á Skeljung hf.,
Ker hf., Olíuverzlun Islands hf. og Bensínorkuna ehf., sem talið var að hefðu
gerst sek um mjög umfangsmikið samráð, og námu sektimar samtals 2,6
milljörðum króna. Urskurður áfrýjunarnefndar samkeppnismála nr. 3/2004
gekk 29. janúar 2005 og var sekt Bensínorkunnar ehf. felld niður og sektir
hinna félaganna þriggja lækkaðar í rúmlega 1,5 milljarða.
3.2 Dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu
Hvort ákvörðun um að leggja sektir á fyrirtæki fyrir brot á samkeppnis-
lögum teljist til „ásökunar um refsiverða háttsemi“ er álitaefni sem hefur enn
sem komið er ekki rekið á fjörur Mannréttindadómstóls Evrópu. Dómstóllinn
hefur þó, eins og vikið verður að, kveðið upp nokkra dóma sem varpa ljósi á
þetta álitaefni. Hins vegar er rétt að byrja á því að vísa til ákvörðunar Mann-
réttindanefndar Evrópu í máli Société Stenuit}2 Mannréttindanefndin komst
einróma að þeirri niðurstöðu að ákvörðun um að leggja sektir á fyrirtæki í
samræmi við frönsk samkeppnislög teldist ásökun um refsiverða háttsemi sem
hefði í för með sér að málið félli undir 1. mgr. 6. gr. MSE. Nefndin vísaði til
þess að markmið laganna væri að viðhalda frjálsri samkeppni í Frakklandi.
Lögin vörðuðu þannig almannahagsmuni sem almennt væru vemdaðir að
refsirétti. Lögin heimiluðu fjármálaráðherra að sekta félög og gátu sektir numið
allt að 5% af veltu félags eða 5.000.000 FRF fyrir aðra brotlega. Mannréttinda-
nefndin taldi að þetta sýndi ljóslega að sektinni væri ætlað að hafa fyrir-
byggjandi áhrif. Þegar öll þessi atriði voru lögð saman var talið að um væri að
ræða ásökun um refsiverða háttsemi.13
Þessi nálgun mannréttindanefndarinnar er í samræmi við dómaframkvæmd
mannréttindadómstólsins og má því til stuðnings t.d. vitna til Bendenoun-
10 Hér er einungis verið að vfsa til þess, hvemig mannréttindadómstóllinn beitir þessu viðmiði.
Annað mál er hvort sektir fyrir brot á samkeppnislögum séu það háar að þær hafi í raun
fyrirbyggjandi áhrif.
11 B Emmerson og A Ashworth: Human Rights and Criminal Justice. Sweet and Maxwell.
London 2001, bls. 151-152.
12 Sociéte Stenuit gegn Frakklandi. Series A No 232-A [1992] 14 EHRR 509. Sættir náðust í
málinu og því kvað dómstóllinn ekki upp efnisdóm.
13 Ibid., mgr. 62-65.
528