Ægir - 01.02.1996, Side 18

Hli&stætt verkefni hafbi ekki verið ráðist
í og til þess að gera grein fyrir umfangi
verksins má líta á fjölda útgefinna
Hið opinbera hefur um skeið haft
áhuga á að koma böndum á eftirlits-
starfsemi og kostnað vegna hennar.
Sýnt var að umfang slíks myndi
aukast talsvert með aðild íslendinga
að EES en það hefði í för með sér að
setja inn í íslenska löggjöf fjölda
reglna sem gilda í Evrópu og margar
hafa í för með sér eftirlit af ein-
hverju tagi.
Þess vegna skipaði forsætisráðuneytið
í september 1993 nefnd sem ætlað var
móta heildarstefnu á sviði skoðunar,
prófunar og eftirlits á vegum hins opin-
bera. í nefndinni áttu sæti fulltrúar allra
ráðuneyta sem annast eftirlit af ein-
hverju tagi. Af því leiddi að öll ráðuneyti
nema utanríkisráðuneytið áttu sinn
mann í nefndinni, sem Eyjóifur Sveins-
son aðstoðarmaður forsætisráðherra
veitti forstöðu.
Aðrar ástæður þess aö nefndin var sett
á laggirnar voru áhyggjur hagsmunaað-
ila af því að umfang eftirlitsstarfsemi
væri orðið of mikið, kostnaður væri úr
hófi, eftirlit stjórnvalda væri ómarkvisst
og skorti alla samhæfingu sem leiddi til
þess að andstæðar kröfur væru gerðar ti!
fyrirtækja og ólíkir eftirlitsaðilar hefðu
eftirlit með sömu þáttum.
Frumvarp verður lagt fram í vetur
Nefndin starfaði dyggilega til vors
1994 þegar hún lagði fram afrakstur
starfsins í formi fmmvarps sem lagt var
fram á Alþingi á vordögum 1994 til
kynningar en ekki var mælt fyrir því.
Frumvarpið er hið athyglisverðasta á
marga grein. Ferli þess var að það var lagt
fyrir ríkisstjórn að nýju nú í janúar og
verður í framhaldi af því lagt fram sem
stjórnarfrumvarp á Alþingi óbreytt,
væntanlega í vetur.
í athugasemdum við frumvarpið, sem
nefndin lét fylgja með því, kemur m.a.
vinnsluleyfa í sjávarútvegi sem em hart-
nær 1.000 í Iandi og 3.500 á sjó ef allt er
talið.
fram að áætlaður kostnaður ríkisins
vegna opinbers eftirlits sé á bilinu 1,5 til
2 milljarðar. Til viðbótar þessum beina
eftirlitskostnaði kemur kostnaður vegna
eftirlits sveitarfélaga og eftirlits einkaað-
ila samkvæmt reglum sem ríkið setur. Á-
litið er algengt að kostnaður einstakra
fyrirtækja vegna beinna eftirlitsgjalda
nemi nokkrum milljónum króna. Gisk-
að er á að heildarkostnaður vegna eftir-
litsstarfsemi hérlendis geti verið um 20
milljarðar sem neytendur greiða í flest-
um tilvikum að lokum í hærra vöru-
verði.
I athugasemdum segir ennfremur:
„Fjölgun eftirlitsreglna getur verið
vandamál í sjálfu sér. Það em takmörk fyr-
ir því hvað einstaklingar og fyrirtæki geta
haft þekkingu á mörgum reglum. Eftir því
sem reglunum fjölgar, því minni líkur em
á að farið sé eftir þeim. Verði eftirlitsreglur
of margar fer fjöldinn að vinna gegn upp-
haflegum markmiðum þeirra. Þetta getur
jafnvel gerst þó að hver einstök regla sé í
sjálfu sér skynsamleg.
Sífellt hefur komið betur í ljós að eftir-
litsreglur hafa ekki áhrif einar og sér
heldur mynda þær með öðrum eftirlits-
reglum flókið eftirlitskerfi. Áhrif þessa
kerfis geta verið allt önnur en ætluð áhrif
einstakra reglna. Því er mikilvægt að
hafa yfirsýn yfir heildaráhrif eftirlits-
reglna og reyna að hafa áhrif á eftirlits-
kerfið í heild sinni."
Hvernig gekk Margréti?
Samkvæmt heimildum Ægis er stefnt
að því að halda áfram endurskoöun á
eftirlitsiðnaðinum innan stjórnkerfisins
með það fyrir augum að hraða einföld-
un og samdrætti í þessum efnum.
Eins og fram kemur í viðtaii við
Þórð Friðgeirsson á Fiskistofu hefur eft-
irlitsstofnun EFTA gert athugasemdir
við að opinberu eftirliti í fiskiðnaði sé
áfátt og Fiskistofa hefur lýst vilja sín-
um til þess að bregðast við því en þess
sér engan stað í fjárlagafrumvarpi að
ráðuneyti sjávarútvegsmála hyggist
bregðast við því með auknum fjárveit-
ingum.
Samkvæmt heimildum Ægis þykir á-
litleg hugmynd að sameina embætti yf-
irdýralæknis, Hollustuvernd ríkisins og
hluta Fiskistofu og búa til með því þá
opinberu eftirlitsstofnun sem erlendir
aðilar vilja sjá hér.
Rétt er aö hafa í huga að þó hið opin-
bera hafi fullan hug á að draga úr opin-
beru eftirliti er ekki þar sem sagt að það
takist. í því skyni hafa menn bent á
Margréti Thatcher en hún gerði harða
hríð að eftirlitsiðnaðinum þegar hún
var viö völd í Bretlandi og setti af stað
sérstaka herferð gegn honum sem
kennd var við „deregulation". Þrátt fyr-
ir það óx eftirlitið að umfangi um 20%
árlega meðan herferðin gegn því stóð
yfir.
Lýsi hf:
Eftirlitið kostar hundruð þúsunda
og 7-8 vinnudaga árlega
Lýsi hf. er eitt fárra íslenskra fyrirtækja sem hefur vottun samkvæmt ISO-9002
staðlinum. Baldur Hjaltason, framkvæmdastjóri Lýsis, sagði í samtali við Ægi að
í gæðahandbók fyrirtækisins væru tvær þéttritaðar síður þar sem talin væru
upp lög og reglugerðir sem starfsemi fyrirtækisins heyrði undir.
A ég að gæta bróður míns?
1 8 ÆGIR