Ægir - 01.10.1996, Blaðsíða 15

Þegar grátkórinn syngur
liggja hagfræðingarnir andvaka
Slæm staða botnfiskvinnslunnar skoðuð nánar
Árleg úttekt Þjóöhagsstofnunar á afkomu fiskvinnslunnar er engin
skemmtilesning. Það er tap. Það var tap í fyrra og það er meira tap í
ár. Aðalfundur Samtaka fiskvinnslustöðva dregur upp dökka mynd af
afkomunni. Að norðan, austan og vestan berast fréttir um lokun frysti-
húsa og tugir ef ekki hundruð fólks sjá atvinnuleysi og byggðaröskun
blasa við. Ástandið sýnist vera afar slæmt og horfurnar ekki betri. Lít-
um ögn nánar á stöðuna.
Samkvæmt frétt Þjóðhagsstofnunar
um hag fiskveiða og fiskvinnslu frá sept.
s.l. var tap á botnfiskvinnslunni árið
1995 sem nam 2.7% af tekjum. Þetta
eru tiltölulega snögg umskipti til hins
verra en á árunum 1992 til 1994 var
hagnaður af þessari starfsemi skv. þeirri
aðferð sem Þjóðhagsstofnun notar við
útreikninga sína. Ástandið versnar jafnt
og þétt því samkvæmt stöðumati
byggðu á skilyrðum í ágúst 1996 er tap
á frystingu og söltun botnfisks sem
nemur 8.5%.
Botnfiskvinnsla skiptist í frystingu og
söltun og undanfarin ár hefur afkoma
frystingar verið heldur betri en afkoma
söltunar en nú hefur þetta snúist við og
er afkoma söltunar nú heldur betri en
afkoma frystingar. Staða frystingarinn-
ar er nánar tiltekið talin vera 12% tap
meðan söltun er 1.5% undir núllinu.
Hráefniskostnaður hækkaði sem
hlutfall af tekjum vinnslunnar á árinu
1995 og var 60.6% miðað við 57.1%
árið 1994. Þetta er met þar sem þetta
hlutfall hefur aldrei verið hærra. Eldra
met var frá árinu 1991 þegar það var
58.6%. Samkvæmt áætlun Þjóðhags-
stofnunar var hlutfallið í ágúst 1996
talið 62.6% sem er þá enn nýtt met.
Áætlanir gera þó ekki beinlínis ráð fyr-
irhækkun hráefniskostnaðar milli ára
en reikna með 3.6% lækkun á verði
frystra afurða og 1.4% lækkun á verði
saltaðra afurða.
Hvaða fyrirtaeki?
Niðurstöður Þjóðhagsstofnunar eru
byggðar á mati á afkomu 277 fyrirtækja
í sjávarútvegi sem samtals framleiddu
55% útflutningsverðmæta í frystingu og
söltun árið 1995. Öll fyrirtækin í úrtak-
inu eru með blandaða vinnslu, útgerð
og eða vinnslu en sé horft sérstaklega á
botnfiskvinnslu sjást 37 fyrirtæki sem
hafa lunga tekna sinna af frystingu og
39 söltunarstöðvar. Þjóðhagsstofnun
tekur ekki lítil fiskvinnslufyrirtæki með
í úrtakinu heldur aðeins þau sem tóku
við að minnsta kosti 1.500 tonnum af
fiski til vinnslu á árinu. í tölum Fiskifé-
lags íslands má sjá að á síðasta ári
keypti 121 fiskkaupandi meira en 1.000
tonn af hráefni og hefur heldur fækkað
í þeim stærðarflokki kaupenda.
Frysting og söltun eru tveir þættir í
mynstri en í sömu niðurstöðum kemur
fram að afkoma botnfiskveiða, og
-vinnslu, rækjuveiða og -vinnslu og
loðnuveiða og bræðslu á árinu 1995 var
4.4. hagnaður en gert er ráð fyrir 0.4%
tapi miðað við ágúst 1996.
Ljóst er að einkum tveir þættir hafa
áhrif hér. Annars vegar er það mikill og
vaxandi halli á frystingu en hinsvegar
versnandi afkoma rækjuvinnslu miðað
við síðasta ár.
Hverjir tapa mestu?
Sem betur fer er dreifing afkomu
fyrirtækjanna mikil og misjöfn. Af 277
fyrirtækjum í úrtakinu voru 30 fyrir-
tæki með meira tap en 10% af tekjum.
Þessi þrjátíu voru með 4.9% af veltu
úrtaksins. Á hinum endanum voru síð-
an 56 fyrirtæki með 6.2% veltunnar
sem voru rekin með meiri hagnaði en
15%. Samtals voru 191 með 66.6%
veltu úrtaksins rekin með hagnaði á
árinu 1995.
Samtals 48 fyrirtæki sem rekin voru
með 5% tapi eða meira 1995 eiga það
sameiginlegt að hafa um 35% tekna
sinna af útgerð en engar tekjur af útgerð
frystitogara. Þau eiga það ennfremur
sameiginlegt að eiginfjárhlutfall er lægra
Gott dæmi um vandann sem við blasir er boðuð lokun
Hraðfrystihúss Ólafsfjarðar frá næstu áramótum. Fyrirtækið veltir
um 400 milljónum árlega, eigið fé er upp uriö og tapið var
27 milljónir á síðasta ári og nam
26 milljónum fyrri helming þessa árs.
ÆGIR 1 5