Ægir - 01.10.2000, Blaðsíða 37

Draugar fortíðar
í gegnum tíðina hefur því verið
haldið fram í ræðu og riti að Is-
lendingum sé fyrirmunað að
ganga til liðs við ESB sökum sjáv-
arútvegsstefnu sambandsins. Hafa
boðberar þessa sjónarmiðs haldið
því fram að við fulla aðild myndu
erlend fiskiskip fá nánast frjálsan
aðgang að íslensku fiskveiðilög-
sögunni og að allt eftirlit með
þeirra veiðum yrði í höndum
fánaríkis viðkomandi fiskiskips.
Islendingar myndu svo til ekkert
hafa að segja um stjórn fiskveiða
við íslandsstrendur sem yrði bein
ávísun á glundroða í sjávarútvegi
sem og íslensku efnahagslífi.
Þessum draugasögum hefur verið
vísað til föðurhúsanna. Staðreynd-
irnar eru þær að Islendingar
myndu, hér eftir sem hingað til,
svo til einir hafa rétt til að nýta
fiskimiðin umhverfis landið og
allt eftirlit á miðunum yrði alfar-
ið í okkar höndum. Undirritaður
hefur fjallað ítarlega um upp-
byggingu sjávarútvegsstefnunnar
og hvernig þessum málum yrði
háttað ættum við fulla aðild að
sambandinu hér í Ægi (okt. nóv.
og des. 1999) og á síðum Morg-
unblaðsins. Er ekki talin ástæða
til að endurtaka þá umræðu hér.
Varnarbarátta úrtölumanna snýst
þessa stundina einkum og sér í
lagi um ákvörðun hámarskafla á
Islandsmiðum, ættum við fulla
aðild að Evrópusambandinu,
flökkustofna, erlendar fjárfesting-
ar og kvótahopp. Mun ég því ein-
beita mér að þessum þáttum.
Ákvörðun hámarksafla
Oftar en ekki er látið að því liggja
að Evrópusambandið sé eins kon-
ar skrímsli sem nærist og lifi sný-
kjulífi á aðildarríkjunum og að
smáríki eins og ísland eigi þangað
lítið erindi. Vitaskuld er þetta
rangt. Aðildarríkin, stór sem smá,
eru ekki leiksoppur sambandsins
heldur stjórnendur þess. Þau
vinna saman og deila fullveldi
sínu á ákveðnum sviðum sem þau
telja að samvinna skili betri ár-
angri en einangraðar aðgerðir
hvers þjóðríkis fyrir sig. Þvert á
úrtöluraddir, þá gengur smærri
ríkjunum mjög vel að tryggja sér-
hagsmuni sína gagnvart stærri
ríkjunum. Sérhagsmunir smærri
ríkja eru fáir og yfirleitt skýrt af-
markaðir og með því að forgangs-
raða vel í stjórnsýslunni ná þau
markmiðum sínum. Smærri ríkin
eru mjög ósveigjanleg hvað við-
kemur sérhagsmunum sínum en
mjög sveigjanleg í öðrum mála-
flokkum. Aðildarríkin eru vel að
sér um sérhagsmuni hvors annars
og rík hefð er fyrir gagnkvæmri
virðingu á þessum afmörkuðu
sviðum.
Þrátt fyrir að dæmi séu til um
undanþágur og klæðskerasaumað-
ar sérlausnir fyrir aðildarríki ESB
er ekki raunhæft að reikna með
því að Islendingar gætu staðið
fyrir utan sjávarútvegsstefnuna í
einu og öllu til frambúðar - enda
óvíst að slíkt myndi þjóna hags-
munum Islendinga til langframa.
Það liggur því í hlutarins eðli að
endanleg ákvörðun um hámarks-
afla á Islandsmiðum yrði tekin í
ráðherraráðinu, þar sem sjávarút-
vegsráðherrar aðildarríkjanna sitja
umhverfis borðið, ættum við fulla
aðild að ESB. Sem fyrr myndi
sjávarútvegsráðherra Islands móta
tillögur um hámarksafla í sam-
vinnu við hagsmunaaðila, rök-
studdar út frá bestu fáanlegu vís-
indalegum gögnum. Hann myndi
bera upp tillöguna meðal kollega
sinna í ráðherraráðinu og þar yrði
hún samþykkt. Engin önnur þjóð
ætti hagsmuna að gæta við þessa
ákvörðun og því óhætt að fullyrða
að ráðherraráðið færi ekki að
hringla í tillögum íslenska sjávar-
útvegsráðherrans. Þrátt fyrir þessa
staðreynd er þetta ákvörðunar-
tökuferli eitur í beinum margra
íslendinga og nánast eitt og sér
nóg til að útiloka hugsanlega að-
ild íslands að Evrópusambandinu,
að þeirra mati. í skýrslu utanrík-
isráðherra um stöðu Islands í Evr-
ópusamstarfi, sem gefin var út í
apríl s.l. segir: „Þótt ekki sé ólík-
legt að hugmyndum Islendinga
um heildarafla yrði fylgt væri
ekki hægt að koma í veg fyrir að
öðrum hagsmunum yrði blandað
saman við slíka ákvarðanatöku en
önnur ríki geta haft áhrif á niður-
stöðuna." Það sem hér er átt við er
að t.d. Spánverjar, Italir og
Grikkir gætu blandað ákvörðun
er varðar ólivuræktun við ákvörð-
un um hámarksafla á íslandsmið-
um! Markmiðið væri að stunda
hrossakaup í ráðinu með þeim af-
leiðingum að ákvörðun er varðar
grundvallarhagsmuni íslendinga,
og snýst um fiskveiðar, yrði tekin
gegn vilja okkar. Þetta er vissu-
lega fræðilegur möguleiki en alls
ekki raunhæfur. Það eru engin
dæmi þess í sögu Evrópusam-
bandsins að ákvarðanir séu teknar
þvert á augljósa sérhagsmuni eins
aðildarrfkis enda gæti slíkt haft
alvarlegar afleiðingar í för með
sér. Ef slíkt gerðist myndi annað
af tvennu gerast: Viðkomandi ríki
myndi hóta að yfirgefa sambandið
og slík uppákoma gæti haft for-
dæmisgildi. Hinn möguleikinn er
sá að ríkið myndi svara með mik-
illi stífni og ósveigjanleika á öll-
um stigum í ákvörðunartökuferli
sambandsins í öllum málaflokk-
um. Hvort tveggja myndi trufla
starfsemi sambandsins og skaða
það verulega, burtséð frá stærð
ríkisins sem hlut ætti að máli.
Með þessar staðreyndir í huga
geta lesendur spáð í líkurnar á því
að teknar yrðu ákvarðanir í ráð-
herraráðinu sem snerta augljósa
grundvallarhagsmuni Islendinga
þvert á vilja okkar.
Flökkustofnar
Eina veiðireynsla Evrópusam-
bandsþjóða á Islandsmiðum eftir
að landhelgin var færð út í 200
mílur eru þau tonn sem þeim hef-
ur tekist að nýta af 3.000 tonna
karfakvóta sem samið var um í
tengslum við EES-samninginn.
Auk þess höfðu Belgar til skamms
tíma rétt á að veiða nokkur tonn
„Það liggur því í
htutarins eðli að
endanleg ákvörðun
um hámarksafla á
íslandsmióum yrði
tekin í ráðherraráð-
inu, þar sem sjávar-
útvegsráðherrar að-
ildarrikjanna sitja
umhverfís borðið,
ættum við fuLLa að-
ild að ESB. Sem fyrr
myndi sjávarútvegs-
ráðherra ístands
móta tiltögur um há-
marksafta í sam-
vinnu við hagsmuna-
aðita, rökstuddar út
frá bestu fáantegu
vísindategum gögn-
um."
37