Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 17

17
Ekki er vafi á því, að kristin rit hafa verið mikið notuð,
jafnóðum og þau komu fram og urðu kunn, og þessi notkun
liefir farið sívaxandi eftir því, sem tímar liðu. Var það hvort-
tveggja, að lotningin fvrir þeim óx, er höfundarnir færðust í
fjarska minninganna, og þörfin á þeim varð meiri, er spá-
dómsgáfan tók að réna og hvarf loks með öllu.
Vísi að notkun kristilegra rita sjáum vér þegar í Nýja-tesla-
mentinu sjálfu. Páll áminnti heinlínis söfnuði sina um það,
að lesa hréf hans upphátt, eins og sjá má af niðurlagi 1.
Þess. (5,27) og Kól. (4, 16). Þar er einnig áminning um það,
að lesa bréfið upp í öðrum söfnuði og fá þaðan annað bréf til
upplestrar. í þessu skyggnumst vér inn í það, sem fram fór
á samkomum fyrstu safnaðanna. Bréf Páls liafa verið lesin
hátt í söfnuðum þeim, er þau voru til, og auk þess gengið milli
nágrannasafnaða. Á safnaðarsamkomurnar komu menn svo
með fleira. „Þegar þér komið saman, þá hefir liver sitt: einn
sáhn, einn kenningu, einn opinberun, éinn tungutal, einn út-
listun“. Þó að margt bafi kornið að áhrifum andans í upphafi,
þá hefir ekki liðið á löngu, að einstakir menn færi að húa sig
undir, og koma á safnaðarsamkomur með eitthvað, sem þeir
höfðu tekið saman heima, og allt féll þetta undir kaflann:
maður við menn.
Rómverski Klemenz skrifar árið 95: „Notið yður bréf hins
sæla Páls postula“. Og Polýkarpus, biskup í Smyrna, skrifar
skömmu eftir 1. aldamótin til safnaðarins í Filippí: „Páll skrif-
aði yður bréf er liann var fjarri yður. Þessi bréf geta orðið
yður til uppbyggingar, ef þér lesið þau með athygli“. Polý-
karpus talar Iiér eins og honum væri kunnugt um, að Páll liefði
rilað meira en eitt bréf til Filippímanna, en þó getur vel verið,
að bér sé aðeins um ónákvæmt orðalag að ræða. Sumir hafa
líka talið þetta sönnun þess, að Filippíbréfið sé í raun og veru
sett saman úr tveim eða fleiri bréfum, og verður því ekki neitað,
að bréfið sjálft gefur nokkurt tilefni til þess. Annars virðist
þessi lestur kristilegra rita varla hafa verið fastur liður í guðs-
þjónustunum, því að hvorld Ignalius biskup, sem skrifaði
nokkur bréf og kemur víða við, né Kenning hinna tólf postula,
sem lýsir talsvert guðsþjónustunni, geta um þettaatriði. í hinu
alkunna bréfi Pliniusar landstjóra í Pontus til Trajans keis-
ara er ekki beinlínis getið um þetta, en má þó ef til vill
ráða af orðum bréfsins, að uppbyggileg rit hafi verið lesin á
samkomunum. En Pliníus liefir fengið nákvæmar lýsingar á
þessu öllu af réttarrannsóknum sínum yfir kristnum mönnum.
3