Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 217
LATNESKAR ÞÝÐINGAR
Forn-latneskar þýðingar.
Latnesku þýðingunum er lientast að skþita í tvo flokka eða
tímabil, forn-latneska flokkinn eða tímabilið, sem tekur yfir
tímann fram að þýðing Híeronýmusar, og svo Vulgata.
Þessar forn-latnesku þýðingar bafa oft verið kallaðar ítala
og þá litið svo á, að raunverulega sé um eina þýðing að ræða.
Á nafn þetta verður síðar minnst, en liér nægir að segja, að
það nær alls ekki yfir það, sem hér er um að ræða, og meira
að segja vafi, hvort yfirleitt er átt.við forn-latneska þýðing
með þessu nafni.
Nærri má geta, að það er ekki neitt álilaupaverk, að rann-
saka svo, að vissa fáist, slíka þýðing eða þýðingar, þegar á
eftir kemur önnur þýðing, er nær fullri viðurkenning. Því
að allt af er liætt við, að þessar fornu leifar verði fyrir breyt-
ingum og hnjaski. Og hve erfitt þetta mál er í raun og veru
má sjá af því, að ekki er hægt að segja með fullkominni
vissu, hvort hér er um eina þýðing að ræða eða fleiri. Híero-
nymus segir: „Si enim Latinis exemplaribus fides est adhi-
benda, respondeant quibus; tot sunt paene quam codices“.
Bendir þetta á mjög mismunandi lesbætti, sem annaðhvort
hafa stafað af afar ónákvæmri meðferð textans eða mis-
munandi þýðingum. Ágústínus kvartar undan þessu sama.
Þar sé „infinita varietas“. Fremur virðist þetta benda á, að
fleiri hafi verið þýðingarnar í upphafi, enda verður að telja
það miklu sennilegra, ef litið er á það, hvernig þarfirnar köll-
uðu að, og högum öllum var háttað. Því að óliklegt mjög verð-
ur að telja það, að þessar þýðingar sé í upphafi gerðar að
neinni „opinberri“ ráðstöfun, enda eru til kvartanir frá al-
vörumönnum um það, að svo að segja hver strákur þykist
geta þýtt ritninguna.
Hvar og hvenær?
Þegar um latneska þýðing er að ræða, kemur Rómaborg
ósjálfrátt í hugann. Þangað kom kristni þegar í upphafi og
28