Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1931, Blaðsíða 117

117
þetta sama sljóvgast svo tilfinning manna fyrir því, livað
raunverulega sé rökvíslega sannað og hvað ekki.
En við hlið þessara álirifa, sem segja má að miði til hins
lakara, má lika henda á g'óð og stór-mikils verð áhrif þess,
að kirkjan eignast ritsafn, áhrif á sjálfa trúfræðina. Og það
er sú staðreynd, að N.-t. liefir jafnan haldið trúfræðinni frá
því að verða að eintómri trúarhragða heimspeki. Aftur og
aftur hefir N.-t. kippt trúfræðinni ofan úr skýjunum og
minnt hana á, að kristnin á sér sögulegan grundvöll. Má í
þvi sambandi henda á, hvílíkt lán það var fyrir kirkjuna að
hafa eignast ritsafn sitt áður en hinir miklu Alexandríu-
spekingar liófu að rita. Það er hætt við því, að þeir „kristi-
legu gnóstikar“ liefði lent nokkuð fjarri upphafinu, ef þeir,
og þá einkum Órígenes, hefði ekki verið jafn innlífaðir N.-t.
ritunum, eins og þeir voru og talið sig bundna af þeim.
Nýja-testamentið og skilningurinn á ritunum.
Það liggur í sjálfri liugmyndinni um ritsafnið, að mvndun
þess hlýtur að þurka að nokkru leyti út og rugla hugmyndir
manna um mannlegan uppruna, sérkenni, tilgang og venju-
leg ummerki þeirra rita, sem í þvi lenda. Þau verða að guð-
dómlegum ritum, alliliða og fullkomnum, höfnum yfir gagn-
rýni og venjulega skoðun. Blæhrigði þeirra liverfa. Orð þeirra
liafa sitt gildi, almennt og fullkomið gildi, án tillits til þess
sérstaka tækifæris, sem hleypt liefir ritinu af stokkunum, eða
fengið liöfundinn til þess að segja þetta eða hitt, sem þar er
skrifað. Og á sömu stundu hlýtur svo óeiginlega (alle-
góríska) skýringaraðferðin að halda innreið sína, þvi að án
hennar er ómögulegt að ráða við ýmislegt í slíkum ritum.
Gott dæmi til skýringar því, hvernig menn verða að haga
sér frammi fyrir algildum ritum, er sagan um vitringana frá
Austurlöndum. Þeir heita á grísku /.láyoi á latínu magi
eða töframenn. Nú var þvi haldið fram, að úr því að þessir
töframenn hefðu komið og fært Jesú þessar gjafir, og talað
væri um þá með mestu lotning yfirleitt, þá sýndi það og
sannaði, að leyfilegt væri að hafa mök við töframenn. Ter-
túllían gat ekki neitað þessu, þvi að ekki má efa hið lieilaga
orð. En liann fann skýringuna. Það stendur, að þeir hafi
farið heim aðra leið, það her að skilja óeiginlega, og merkir,
að þeir hafi iðrast og snúið frá villu síns vegar!
En þrátt fyrir þetta hlaut þó myndun ritsafnsins, hæði
það, að ritunum var safnað saman og að þau fengu yfir-