Dýraverndarinn - 01.01.1983, Blaðsíða 5

Eru veiðar eitthvert vandamál?
ISAMBANDI við þann aukna á-
huga á náttúruvernd sem gætir
víða um heim á seinni árum hefur
athygli manna beinst að hlutverki
og áhrifum veiðimennsku. Sam-
hliða þv.í að þrengst hefur um veiði-
lendur og ósnortna náttúru um alla
Evrópu hefur þeim sem stunda
veiðar á landdýrum fjölgað jafnt
þétt. Talið er að meira en 9 milljónir
manna stundi nú slíkar veiðar í
Evrópu. Hlutfallslega eru þeir
flestir í Finnlandi eða um 300 þús-
und og hefur fjöldi þeirra þrefaldast
síðustu 50 ár. Þetta þýðir að u.þ.b.
60 af hverjum 1000 Finnum fást
við veiðar.
Sögulegar ástæður liggja að
líkindum til þess að veiðar á fuglum
og spendýrum hafa sjaldan orðið
umræðuefni hér á landi út frá sið-
ferðilegu sjónarmiði - eða í sam-
bandi við dýra- og náttúruvernd.
Öldum saman rak nauðsyn menn
til að reyna að veiða sér til matar-
og þótti sjálfsagt mál. Auk þess
hafa viðhorf manna hér á landi
eðlilega mótast af megindráttum
í hugmyndum Vesturlandabúa á
síðustu öldum um rétt mannsins til
að hagnýta sér auðlindir náttúr-
unnar og brjóta hana undir vald
sitt eftir því sem frekast er kostur.
Þetta viðhorf má rekja langt aftur í
aldir en það hefur greipst óvenju
fast í vitund 19. og 20. aldar fólks
samhliða þeim tæknilegu framför-
um sem auðvelduðu manninum sem
aldrei fyrr að drottna yfír öðru lífi
og ausa af auðlindum náttúrunnar.
Veiðimennska féll auðvitað prýði-
lega inn í þessa heimsmynd. Veiði-
maðurinn var að sækja kærkomna
bráð úr hendi náttúrunnar með
sama rétti og fiskimaðurinn, bónd-
inn og olíuhringurinn tóku sitt.
Samhliða aukinni velmegun
eftirstríðsáranna breytir veiði-
mennskan nokkuð um eðli bæði hér
á landi og erlendis. Áherslan flyst
frá bráðinni - til útiveru og afslöpp-
unar. Þess gerist ekki lengur þörf að
veiða sér til matar. Verkaskipting í
hinu iðnvædda neysluþjóðfélagi
býður gnægð unninnar kjötvöru í
kæliborðum stórmarkaðanna. En
stressið sem fylgir einhliða störfum
og umferðarþrengslum þéttbýlisins
vekur aukinn áhuga á tómstunda-
iðju sem gerir unnt að gleyma
amstri hins daglega lífs. Eftirspurn
eftir veiðitækifærum eykst. Veiðar
verða virðulegt hobbí - enda þarf
víðast hvar allmiklu til að kosta
eins og eðlilegt er þegar framboð
minnkar en eftirspurn eykst. Raun-
ar höfum við hér á landi séð verð á
laxveiðileyfum hækka ár frá ári
enda þótt framboðið aukist jafnt
og þétt. Og líklega kostar að jafnaði
lengri tíma að veiða hverja rjúpu á
seinni árum - miðað við þá tíð er
rjúpnaveiði var stunduð sem viðbót
við fæðuöflun heimilisins.
Eftir að vitundin um viðkvæmni
náttúrunnar og gagnvirk áhrif
allra þátta lífkeðju og umhverfis
hefur aukist hefur gagnrýni á rán-
yrkju og eyðingu í náttúrunni orðið
háværari á Vesturlöndum og þar
með einnig hér á landi. Eins og allir
vita hafa breytt viðhorf ekki getað
komið í veg fyrir framhald á gróður-
eyðingu á hálendinu og heila fiski-
stofna erum við að setja í hættu. Of-
beit og ofveiði sýna með átakanleg-
um hætti hversu erfitt reynist að
breyta rótgrónum viðhorfum - ef
það kemur við pyngjuna. Jafnframt
höfum við séð hve fúslega spjótum
er beint gegn þeim dýrategundum
sem maðurinn telur sig eiga í sam-
keppni við um gæði náttúrunnar.
Barátta íslendinga við örninn, fálk-
ann og refinn er orðin löng. Það var
ekki fyrr en þær tvær fyrrnefndu
voru augljóslega komnar í útrým-
ingarhættu að blaðinu var snúið við
og hætt að ofsækja þær. En ný dæmi
um harkalega atlögu að dýrum sem
keppa við okkur um náttúrugæði
eru alkunn - enda meðölin ókræsi-
legri en fyrr. Hér er auðvitað átt við
verðlaun hringormanefndar fyrir
seladráp.
Erlendis hafa ýmiss konar veið-
Veiðimaður með ábyrgðartilfinningu, þekkingu og skotsnilld - hvar finnst hann?
3