Dýraverndarinn - 01.01.1983, Blaðsíða 8

sumra og Dr. S.B. de C. Baker hefur
hefur sagt um þær: Aðalgagnið af
þeim eru vísbendingar um þann
skammt /af viðkomandi efnum/,
sem þarf til að framkvæma sjálfs-
morð.“
Enda þótt tilraunadýr kosti
mikið fé og ýmsar aðrar prófunar-
aðferðir lofi góðu (sbr. síðar), er lítið
gert til að þróa þær aðferðir.
Stór hluti prófana á dýrum hefur
ekkert raunverulegt vísindalegt
gildi, en eru framkvæmdar til að
fullnægja lagalegum eða formleg-
um kröfum eða samkvæmt ósk
auglýsingadeilda viðkomandi
framleiðslufyrirtækj a.
Áhrif ýmissa efna á dýr gefa
oft rangar upplýsingar um áhrif
þeirra á menn.
Gott dæmi um þetta er thalo-
domide, sem orsakaði fyrir nokkr-
um árum, að fjöldi barna fæddist
vanskapaður. Efnið hafði ekki haft
nein slík áhrif á tilraunarottur.
Dæmi um hið gagnstæða: cortisone,
sem orsakar vanskapanir hjá rott-
um en ekki hjá mönnum.
III Tilraunir, sem ekki gegna
lœknisfrœðilegum tilgangi.
1. Prófanir á snyrti- og hrein-
lætisvörum.
Freyðibaðvörur, andlitskrem,
svitalyktareyðir og önnur slík efni
hafa verið vandlega prófuð á dýr-
um. Fjöldi breskra fyrirtækja hafa
lýst því yfir, að hreinlætisvörur
þeirra hafi verið prófaðar á dýrum
með tilliti til húðertingar og eitur-
verkana. Opinberar skýrslur fyrir
júní 1973 sýna, að næstum 100
nýjar tegundir snyrti- og hrein-
lætisvara koma vikulega á breskan
markað til að fullnægja þörfum
rúmlega 21 milljón kvenna.
Prófanir á snyrtivörum eru
þrenns konar: augnskemmdapróf-
anir, húðskemmdaprófanir og
mötunarprófanir.
Mötunarprófanir fara þannig
fram, að snyrtivörum er dælt ofan í
maga tilraunadýranna með maga-
pípu og athugað, hve stóran skammt
þarf til að drepa helming dýranna
(LD 50 — prófun). Þar eð flestar
snyrtivörur eru lítið eitraðar, þá
þarf eigi að drepa rottu eða hund
Þessi (ík verður drepin (il þess að sanna
að áfengið sem hefur verið pín( ofan í
hana hafa skaðað lifur hennar.
með þeim, að neyða mikið magn
snyrtivara niður í maga þeirra —
og drepa þau þannig með að teppa
eða eyðileggja innri líffæri, fremur
en að um efnafræðileg áhrif frá
snyrtivörunum sé að ræða. Auðvit-
að er það í sjálfu sér ákaflega ógeð-
felt að troða fæðu í dýrin gegn vilja
þeirra — jafnvel þótt um góðan og
hollan mat væri að ræða, svo sem
til dæmis fangar í hungurverkfalli
hafa fengið að reyna. Þegar það,
sem troðið er niður í magann, er svo
ekki einu sinni fæða, heldur mikið
magn andlitspúðurs, ,,meik-öps“
eða hárvökva, eru þjáningar marg-
falt meiri.
Við prófanir byrja eiturefna-
fræðingarnir á fullkomlega ban-
vænum skömmtum og vinna síðan
niður á við. Það er erfitt að ímynda
sér mann neyða (og það getur kraf-
ist mikilla líkamlegra krafta) mikið
magn snyrtiefna niður í dýr, sem
berst um á hæl og hnakka og kúgast
— með þeim afleiðingum, að dýrið
deyr örugglega. Meðal hryllilegustu
pyndinga rannsóknarréttarins var
að pína vatn niður í kok manna,
en nú er litið á það sem eðlilegt
formsatriði að neyða hreinlætis-
vörum niður í kok dýra.
Dæmi um breska tilraun:
Ýmsar vörutegundir hafa verið
prófaðar með tilliti til augnskemmda
á Unilever rannsóknarstofunni
Colworth/Welwyn, Colworth House
Sharnbrook. Bedford. UK. Notaðar
eru hvítar kanínur frá Nýja-Sjá-
landi:
„Engin svæfilyf voru notuð við
þessar rannsóknir, en kanínurnar
voru skorðarðar af á meðan prófun
var framkvæmd og í fimmtán mín-
útur þar á eftir. Efnin, sem prófuð
voru, voru aðallega sjampótegundir
og aðrar gerðir sápu.“
Síðan voru mældar þær skemmd-
ir, sem efni þessi höfðu orsakað á
augun. Þetta var gert með að mæla
þykkt hornhimnu augans.
„Svæfilyf reyndust ekki nauð-
synleg, en kanínurnar voru skorð-
aðar af og aðstoðarmaður hélthöfði
þeirra kyrru og glennti upp augun
á þeim, þegar slíkt reyndist nauð-
synlegt.“
Iðnaðarrannsóknir eru viða-
miklar og fara sífellt í vöxt. Sjónar-
miðin á bak við þær eru verslunar-
legs eðlis, þar eð þessar rannsóknir
fást ekki við náttúrulega sjúkdóma,
heldur við hættuna af eitrun og
dauða vegna framleiðslu og notk-
unar ýmiss konar efnasambanda.
Maðurinn hefur skapað svo að
segja alla mengunarhættu sjálfur.
Ekkert annað dýr hefur nokkru
sinni dreift þvílíkri mengun í kring-
um sig. Og þegar verslunarfyrir-
tæki, rekin áfram af gróðasjónar-
miðum, halda áfram að auka fram-
leiðslu ýmiss konar efna, eykst enn
mengunarhættan.
Til að vernda orðspor sitt, prófa
framleiðendur nú afurðirnar á dýr-
um, drepa þúsundir þeirra í eitri.
Hægt er að prófa eiturverkanir á
dýrum á ýmsa vegu. Hægt er að
neyða efnin ofan í maga þeirra,
sprauta þeim í æð, dreifa þeim á
hörundið eða neyða dýrin til að
anda þeim að sér með gasgrímum
eða í gasklefum.
Atferlisfræðilegar rannsóknir.
Bæði sálfræðingar og dýra-
fræðingar gera nú umfangsmiklar
tilraunir á dýrum.
Atferlisfræðilegar athuganir
orsaka þjáningar tilraunadýranna
með ýmsum hætti, svo sem:
1. Dýrin látin vera án matar, vatns
og valinna næringarefna.
2. Stress — afleiðingar langvar-
andi ógnunar og refsingar.
3. Utilokun skynjunar. T.d. þegar
dýrin eru alin upp í algjöru
6