Dýraverndarinn - 01.01.1983, Blaðsíða 19

allir fuglarnir horfnir af varpstöðv-
unum, þannig að dvöl þeirra þar
hefur aðeins verið um tveir mánuð-
ir. Stöku þórshanar sjást þó langt
fram eftir hausti hér og þar við
ströndina. Um vetrarheimkynni
íslenska þórshanastofnsins er það
að segja að þeir dveljast sennilega
á rúmsjó á Mið- og Suður-Atlants-
hafi, þar sem uppstreymi er í sjón-
um og fæðuskilyrði eru góð.
—o — 0 — o —
Lokaorð
Gerum við okkur grein fyrir
hvað náttúruauðlind er? Erum við
öll sammála um það? Er hreint loft
auðlind? Tær ómenguð lind, upp-
runalegur gróður, lítt snortið mýr-
lendi, fuglabjörg, breiður af rauð-
brystingum á óspilltum sand- og
leirfjörum, svo að eitthvað sé nefnt.
Eru þetta ekki auðlindir? Að vísu
gefa þær ekki alltaf beinharða
peninga, en er unnt að meta fram-
antalin lífsgæði til fjár? Yrði ekki
fátæklegra um að litast á landi
okkar, ef ekki væru vaðfuglar til að
lífga upp á tilveruna. Hætt er við að
einhverjum brygði í brún ef ekki
heyrðist angurblítt kvak lóunnar,
hnegg hrossagauksins eða hressi-
legt vell spóans.
Við verðum að haga atvinnu-
vegunum á þann veg að full tillit sé
tekið til þeirra lífverutegunda sem
með okkur búa hér á jörðu. Vað-
fuglar, eins og aðrar lífverur, þurfa
tiltekin svæði til að geta lifað og
tímgast. Skipuleggjendur mann-
virkja hvers konar verða að gera
sér grein fyrir þessari staðreynd,
ef einhver von á að vera til þess að
villtar lífverur geti þrifist á meðal
okkar mannanna.
Eftir því sem tímar líða verður
vernd villtrar náttúru æ mikil-
vægari. Við megum ekki gleyma
þessu, þegar hugað er að framtíðar-
skípan mála á landi okkar. Þetta
ætti að vera eins sjálfsagt í sókn
manna til framþróunar eins og
aðrir þættir sem teljast nauðsyn-
legir.
Nefna mætti mörg dæmi hversu
hrapalega hefur til tekist í sambúð
manns og villtrar náttúru. Oftast
hafa slysin orðið vegna þekkingar-
leysis og hugsunarleysis við undir-
búning framkvæmda. Ákvarðanir
um framkvæmdir eru alltof oft
teknar með stundarhagsmuni að
leiðarljósi og án tillits til framtíðar-
innar.
Vaðfuglar eru að langmestu leyti
votlendislífverur, bæði um varp-
tímann sem og utan hans. Strendur
landsins eru þýðingarmiklar sem
búsvæði vaðfugla, svo og mýrlend-
ið. Þetta á ekki aðeins við landið
okkar, heldur önnur lönd þar sem
fuglarnir dvelja mikinn hluta árs-
ins ( ). Flestar vaðfugla-
tegundir, sem hér dveljast um varp-
og fartímann, eru farfuglar, sem
hafa vetursetu á írlandi, Bretlandi,
Frakklandi, Spáni, Portúgal og
Vestur-Afríku. Framtíð íslenskra
vaðfugla er því ekki aðeins ráðin
hér á landi, heldur ekki síður í fram-
antöldum löndum. Þetta sýnir
okkur vel hversu náttúruverndar-
mál eru alþjóðleg. Tilgangslítið er
fyrir eitt ríki að berjast fyrir friðun
i landi sínu ef það gagnstæða á sér
stað í öðrum heimshluta, enda er
það svo að ísland er aðili að all-
mörgum alþjóðlegum stofnunum
sem hafa náttúruvernd að mark-
miðum sínum. Tengsl við sumar
þeirra mættu þó gjarnan vera meiri.
Árósar, lón og leirur eru oft mikil
freisting framkvæmdamönnum til
að nýta til vegalagningar, upp-
fyllingar, losunar úrgangs o.s.frv.
Þetta hefur bitnað töluvert á þýð-
ingarmiklum stöðum þar sem ís-
lenskir vaðfuglar halda sig utan
varptíma. Þá er aukin umferð og
umsvif meðfram ströndum Vestur-
Evrópu áhyggjuefni. Fuglarnir fá
bókstaflega ekki frið til að lifa lífi
sínu og að vera til.
Hér á landi hefur röskun á um-
hverfi vaðfugla ekki orðið eins
mikil og sunnar i Evrópu. Þó hafa
miklar framkvæmdir hér á landi
breytt verulega ýmsum vistkerfum
vaðfugla. Má þar fyrst til nefna
þurrkun mýrlendis á íslandi, en
auk þess uppfyllingar, s.s. í Elliða-
árvogi í Reykjavík og aukna umferð
á þeim stöðum þar sem sumar sjald-
gæfar tegundir vaðfugla eiga varp-
stöðvar sínar.
Sjávarstrendur landsins eru ein-
hver eftirsóttustu útivistarsvæði
sem við eigum völ á. Við eigum að
nýta okkur þessi svæði til ánægju
og heilsubótar eins og kostur er.
Þörfin er brýn. Eigi að siður þarf
að hafa gát á þessum verðmætum
þar sem eru strendur lands okkar.
Á mörgum hlutum strandlengj-
unnar eru staðir þar sem fuglar og
aðrar lifverur þurfa hreinlega að
hafa frið um tiltekið tímabil ársins.
Að öðrum kosti hverfa þessar lif-
verur af vettvangi, en það eru ein-
mitt þær sem gefa fjörunum hvað
mest gildi. Því er mikils um vert
að hér á landi komist á skipulag
þar sem viss svæði strandlengj-
unnar verði undir eftirliti á tiltekn-
Þórshani - Ljósm. Jón Baldur Sigurðsson.
17