Búnaðarrit - 01.01.1969, Blaðsíða 243

LANDBÚNAÐURINN
233
einkaaSilar, sem vinna fyrir bændur við ræktun með
þungavinnuvélum, en þeir verða einnig að búa við
gengistryggð lán úr Stofnlánadeild. Gengistryggð lán,
sem þessi Stofndeildarlán til vinnslustöðva og ræktunar-
sambanda, eru ætíð hættuleg, sérstaklega fyrir þjónustu-
fyrirtæki eins og þau, sem bér um ræðir, þar sem lífs-
nauðsyn er bæði fyrir bændur og neytendur og þjóð-
félagið í lieild, að vinnslukostnaður vörunnar sé sem
lægstur. Væri landinu stjórnað á þann veg, að gengis-
breytingar væru fátíðar og litlar, mætti þó eftir atvikum
una við, að einhver lítill hluti af lánum til þessara fyrir-
tækja væri gengistryggður, en þegar gengisfellingar eru
jafntíðar og miklar og raun ber vitni um hér, þá eru
lán sem þessi allsendis óþolandi.
Síðustu tvö árin hefur örlílið verið reynt að bæta úr
erfiðleikum nokkurra vinnslustöðva landbúnaðarins, sem
standa í frainkvæmdum, sem stefna að aukinni liagræð-
ingu, með smálánum úr Framleiðnisjóði, sem stofnaður
var með sérstökum lögum samkvæmt samkomulagi milli
bændafulltrúa í sexmannanefnd og ríkisstjórnarinnar
baustið 1966. Því miður befur þessi sjóður yfir allt of
litlu fjármagni að ráða, aðeins kr. 10 milljónum á ári.
Hefur ]iví þeirri reglu verið fylgt, að lán úr Framleiðni-
sjóði til vinnslustöðva er aldrei nema sem svarar ]/3 af
þeirri fjárbæð, sem viðkomandi vinnslustöð tekur að láni
úr Stofnlánadeild. Það er bót í máli fyrir vinnslustöðv-
arnar, að lán þessi úr Framleiðnisjóði eru ekki gengis-
tryggð.
Vegna gengistryggðra lána í Stofnlánadeild töpuðu
eftirtaldir aðilar á gengisfellingunum 1967 og 1968 sem
bér segir: ræktunarsamböndin rúmum 14 milljónum,
sláturhúsin um 31 milljón, mjólkurstöðvarnar um 16
milljónum og aðrir aðilar, sem böfðu neyðzt til að taka
gengistryggð lán til vélakaupa, rúmum 11 milljónum eða
samtals um 72 milljónum króna.
En heildartap Stofnlánadeildar á gengistryggðum lán-