Heilbrigðismál - 01.09.1983, Blaðsíða 12

„Stærsta plágan á íslandi“
Sjónarmið aðstandenda fórnarlambanna
Stofnaður hefur verið sam-
starfshópur aðstandenda þeirra
sem hafa misst börn sín eða aðra
ástvini í umferðarslysum, eða
slasast í þeim. Markmið hópsins
er að starfa að slysavörnum í
umferðinni og aðstoða þá sem
fyrir áföllum hafa orðið vegna
umferðarslysa. Á Norrænu um-
ferðarslysaráðstefnunni kynnti
Hjördís Þorsteinsdóttir sjónar-
mið þessa hóps og sagði m. a.:
„Pær raunir sem lagðar eru á
aðstandendur þeirra sem slasast
hafa eða látist í umferðarslysum
eru þungar og þungbærar. Marg-
ir sligast undan þeirri birði. Að
horfa á börnin sín slasast til ævi-
langra örkumla er þyngra en tár-
um taki. Hvert verður farið næst
með þá slösuðu, og hvaða líf bíð-
ur þeirra? Hvaða staður tekur
við þegar sjúkrahúsin geta ekki
sinnt þeim lengur og framfarir
eru ekki fyrirsjáanlegar?
Að missa börnin sín, hraust og
heilbrigð, full starfsorku og lífs-
gleði, er hörmulegt. Við höfum
fætt þessi börn í þennan heim,
lagt þau á brjóst, leitt þau í
skólann . . . kennt þeim hvernig
á að ganga yfir götuna og sýnt og
skýrt út fyrir þeim hvernig á að
nota umferðarljósin. Pað erum
við sem stöndum stjörf í kirkju-
garðinum yfir gröfum þeirra og
hrópum hátt og í hljóði í örvænt-
ingunni: Hvers vegna?
Hver huggar unga og aldna,
systkini, afa og ömmur? Við sem
skjálfum enn. Sársaukinn, tóm-
leikinn og hryggðin eftir dauðs-
fallið gengur inn í sálardjúpið,
inn í alla vöðva og taugar. Við
reynum að bíta á jaxlinn og líta
upp. Ekki tala um sorgina, er
eitt af því sem okkur er kennt í
barnæsku. Að vera stór og sterk.
Næturnar verða að andvökunótt-
um. Vinnuþrekið lamast. Lyf, á-
fengi og matur er reynt til hugg-
unar. Góði guð láttu þennan
dimma broslausa dag fara að
enda. Fjölskylduböndin, sem
áður voru í besta lagi, rofna eða
jafnvel slitna.
Af hverju gerir enginn neitt?
Það er sú spurning sem við
spurðum hver aðra nokkrar
mæður, sem á undanförnum
mánuðum höfum hist og reynt
að móta okkur stefnu í þeim
málum, sem þessi ráðstefna fjall-
ar að nokkru leyti um. Vandamál
umferðarinnar, afleiðingar og
slysavarnir í umferðinni.
A Islandi mun ekki starfandi
nein nefnd sem hefur það verk-
efni að rannsaka sérstaklega ors-
akir umferðarslysa, eins og t. d.
rannsóknarnefnd sjóslysa og
rannsóknarnefnd flugslysa. Pað
hlýtur að verða eitt fyrsta
verkefni íslenskra stjórnvalda
eftir þessa ráðstefnu að skipa
slíka nefnd, sem getur kannað til
hlítar hinar raunveru/egu orsakir
umferðarslysa . . .
Plágur nútímans eru margar-
. . . en ennþá hefur enginn sett
hnefann í borðið og sagt:
„Stærsta plágan á íslandi eru
slysin í umferðinni".
Gangandi
vegfarendur:
Mest hætta
á haustin
Á Norrænu umferðarslysaráð-
stefnunni skýrði Guðrún Ragnars-
dóttir Briem þjóðfélagsfræðingur
frá könnun sem hún hefur gert á
þeim slysum sem lögreglan í Reykja-
vík skráði á árunum 1981 og 1982,
þar sem gangandi vegfarendur áttu í
hlut. Um var að ræða 247 slasaða,
146 karla og 101 konu. Af þessum
hópi létust sjö manns, allir 15 ára
eða eldri.
Helmingur hinna slösuðu var
yngri en 20 ára og nær helmingur
ökumanna sem áttu þátt í slysunum
var yngri en 25 ára. Þrjú af hverjum
fjórum slysum á gangandi vegfar-
endum áttu sér stað á akbraut en
sjötta hvert slys varð á gangbraut. í
gangbrautarslysum áttu börnin mun
sjaldnar hlut að máli heldur en hinir
fullorðnu. Meira en helmingur slys-
anna varð í dagsbirtu og oftar var
þurrt veður heldur en blautt eða
hálka þegar slysin urðu. Haustmán-
uðina voru slysin flest.
Aðalorsök slysa á gangandi veg-
farendum er óaðgæsla hinna
gangandi, ökumannanna eða beggja
aðila. Að því er varðar barnaslysin
var í öðru hverju tilfelli um það að
ræða að börnin æddu út á götuna, og
oft voru þau ein á ferð, en fimmta
hvert barnaslys varð við biðstöðvar
strætisvagna. Af hinum fullorðnu
var fjórði hver slasaðra talinn ölvað-
ur. -jr.
Vélhjólaslys:
Fjórði hver
réttindalaus
Eru ökumenn vélhjóla í tíu sinn-
um meiri hættu í umferðinni heldur
en ökumenn annarra farartækja?
Svo virðist vera ef litið er á þá stað-
reynd að vélhjólaslys eru um 9% af
öllum umferðarslysum, samkvæmt
skýrslum lögreglunnar, en vélhjól
eru innan við 1% af skráðum öku-
12 HEILBRIGÐISMÁL 3/1983